Onderwijsvernieuwing als kans

“Vmbo’ers zijn gebaat bij meer samenhang in leren”

Het vmbo verandert grondig om leerlingen beter voor te bereiden op de toekomst. Het Edison College in Apeldoorn grijpt de vernieuwing aan om de hele school tegen het licht te houden. “Vmbo’ers zijn gebaat bij meer samenhang in leren.”

Overzichtelijker, herkenbaarder en actueler. Dat is wat de overheid met de vernieuwing van het vmbo voor ogen heeft. Vanaf augustus kunnen leerlingen van de beroepsgerichte leerwegen kiezen uit tien profielen die ze aanvullen met keuzevakken. De meer dan dertig beroepsgerichte programma’s zullen dus verdwijnen. Daarnaast gaat loopbaanoriëntatie als een rode draad door het onderwijsprogramma lopen. Zo moet het onderwijs leerlingen een brede basis bieden én meer ruimte om de eigen talenten te ontplooien. Bovendien zullen de opleidingen beter aansluiten op het vervolgonderwijs en de beroepspraktijk. In 2018 zullen vmbo-scholen de eerste beroepsgerichte examens nieuwe stijl gaan afnemen.

Edison College

Voor het Edison College in Apeldoorn was de herziening aanleiding om het onderwijs eens goed tegen het licht te houden. “We kunnen ons de luxe niet meer permitteren om alle richtingen in leven te houden”, legt rector Fred Meijer uit. “Dus dit was een mooi moment om te kijken waarmee we verder wilden.”

De Apeldoornse vmbo-school biedt nu Mavo Plus en vier vakcolleges (vmbo kader en basis) aan zo’n 800 leerlingen. Zij kunnen examen doen in zes richtingen, van bouwbreed (metselen, timmeren en schilderen), voertuigtechniek tot handel en administratie of zorg en welzijn. Net als de meeste andere vmbo-scholen in Nederland ziet ook het Edison College het aantal leerlingen teruglopen.

Expert van buiten

Docenten gingen in werkgroepen aan de slag met de vraag wat leerlingen willen leren en aan welke opleidingen in deze regio behoefte is. Van weerstand was volgens Meijer nauwelijks sprake. “De noodzaak om te vernieuwen is duidelijk en docenten zijn altijd bereid om over hun vak na te denken”, legt hij uit. “Ze krijgen de ruimte om op inhoud de verandering zelf vorm te geven, en dat werkt motiverend.”

Senior adviseur Ton Balk van B&T werd gevraagd om dit proces te leiden en de discussie in de groepen goed op gang te brengen. Meijer: “Voor een echte omslag in denken is soms een expert van buiten nodig. Ton heeft veel ideeën en weet de docenten goed te begeleiden in het maken van keuzes.”

Kaders

De directie stelde wel kaders: niet meer dan drie profielen, en daarbinnen een breed pakket aan keuzevakken zodat de opleidingen niet te smal worden. “We willen dat leerlingen nog alle kanten op kunnen na hun opleiding”, verduidelijkt Meijer. De docenten stemden hun keuzes dan ook af met het vervolgonderwijs en de beroepspraktijk. In de regio Apeldoorn neemt bijvoorbeeld het toerisme toe, net als de maakindustrie. “Die informatie maakt de beslissing om de bouwopleiding af te stoten eenvoudiger”, aldus Meijer. “En ook om onze metaalafdeling flink te actualiseren tot een nieuw en uitdagend profiel      Produceren, Installeren en Energie, waarin motorvoertuigentechniek een modern keuzevak wordt voor leerlingen die zich hierin willen specialiseren. Daarnaast komt er meer aandacht voor ICT, duurzaamheid en groene energie.”

Gaspedaal

Per augustus biedt het Apeldoornse college drie profielen: Horeca, bakkerij en recreatie, Produceren, installeren en energie en Zorg en ondernemen (vergelijkbaar met het profiel Dienstverlening en producten). “Vier van de zes opleidingen verdwijnen”, zegt Meijer. “Zo gaan Zorg en welzijn en handel en administratie op in het nieuwe profiel Zorg en ondernemen. De zittende docenten gaan zelf de inhoud verzorgen, waardoor ze misschien elkaars vak moeten gaan geven of onderdelen die ze nog nooit gegeven hebben. Dat is spannend, maar ik heb er alle vertrouwen in dat het goed komt. De docenten hebben de vakcolleges een paar jaar terug ook geweldig vormgegeven, dus dit gaat ze ook lukken.”

Niet alles gaat over rozen, benadrukt de rector. Zo gaat een aantal techniekdocenten met pensioen, waardoor veel kennis en ervaring verloren gaan. Toen zijn vraag of het onderwijs per 1 augustus wel van start kon, geen volmondig ja opleverde, besloot hij in te grijpen. “Dan is het nodig om even op het gaspedaal te drukken met de opdracht hier snel afspraken over te maken. Dat leidde tot een haalbaar schema en het plan dat de techniekdocenten onderbouwdocenten gaan bijscholen.”

Met de invoering van de vakcolleges in 2012, waarin leerlingen een doorlopende leerlijn tot en met mbo volgen, kreeg de praktijk een grotere rol op het Edison College. Alle leerlingen, ook Mavo Plus, krijgen vanaf het eerste jaar beroepsgerichte lessen. Hierin doen ze zowel op school als in de praktijk ervaring op. Meijer: “Ik geloof in dat concept. Vmbo-leerlingen zijn namelijk niet geschikt voor een systeem waarin ze elke vijftig minuten van les verwisselen. Ze zijn gebaat bij meer samenhang in leren en een goed beeld van de praktijk, zodat ze de juiste keuze kunnen maken voor een vervolgopleiding in het mbo.”

Onderwijs op maat

Dat is dé reden waarom Meijer besloot om de vernieuwing aan te grijpen voor een volgende stap: behalve de inhoud, nemen docenten samen met B&T nu ook de vorm onder de loep. Een tipje van de sluier: leerlingen van verschillende leerjaren vormen straks units waardoor gepersonaliseerd onderwijs mogelijk wordt. Docenten bieden onderwijs op maat, dat aansluit bij het niveau, het talent en de leerstijl van de leerling en waarin vakken zo veel mogelijk in samenhang worden aangeboden.

De visie wordt nog uitgewerkt en de deelraad moet er nog een klap op geven, maar Meijer is enthousiast. “Dit is wat er gebeurt als je docenten over hun passie laat spreken, ik merk dat het ze veel energie oplevert. Er moet nog veel water door de IJssel, maar uiteindelijk creëren we onderwijs dat recht doet aan verschillen tussen leerlingen. Onderwijs dat ze bovenal op een aansprekende manier vaardigheden aanleert die de samenleving en het vervolgonderwijs van ze verlangt.”

B&T en het vmbo

B&T ondersteunt scholen graag bij onderwijsvernieuwingen zoals de herziening van het vmbo. Om tot goede keuzes te komen, heeft B&T enige tijd geleden bijvoorbeeld de gratis kaartenmap ‘Vmbo-examenprofielen’ ontwikkeld die daarbij een nuttig handvat kan zijn (hoewel er sinds de verschijning van de kaartenmap wel een aantal wijzigingen is opgetreden). Ook heeft B&T uitgebreide ervaring met de invoering van Loopbaanoriëntatie en -begeleiding (LOB) in het vmbo. Wilt u meer weten over de dienstverlening van B&T of een vrijblijvend gesprek over uw eigen situatie, aarzel dan niet om contact op te nemen met Hans Sandtke.