Is onderwijs aan nieuwkomers wel zo ‘nieuw’?
Wat zou een ‘reguliere’ kijk op nieuwkomersonderwijs ons opleveren?
Hij leek uit het niets te komen: de vluchtelingenstroom die met name Europa en ook Nederland op scherp zette. Duizenden vluchtelingen per maand kwamen ‘opeens’ onze grenzen over en zo goed en zo kwaad als we konden (en kunnen) bieden we hen ‘bed, bad en brood’. En niet alleen dat, want zodra er een kind ons land binnenkomt heeft het recht op onderwijs.
Gelukkig. Wat goed! … toch? Want hoe moet dat eigenlijk? Waar kunnen al die kinderen terecht? Hoe geef je les aan kinderen die de taal niet spreken? Kinderen met zulke verschillende achtergronden, onderwijsniveaus (of zelfs helemaal geen onderwijservaring) en met zeer uiteenlopende behoeften (en trauma’s)? Hoe ga je als sector om met een opeens zo snel groeiende vraag aan nieuwkomersonderwijs? Hoe geef je dat vorm?
Routine
Nou, waarom niet zoals je dat bij een reguliere school ook zou doen? Je hebt een school met klassen, een schoolgebouw, leerkrachten en een directeur/rector/locatieleider. De leerling meldt zich aan, je kijkt naar wat hij of zij nodig heeft als het de school binnen komt, je stelt het startniveau vast, stelt een ontwikkelplan op, begint met het lesgeven aan de leerling op het eigen niveau en werkt toe naar de einddoelen van dat jaar. Je regelt het leerlingenvervoer met COA of met de gemeente, je vraagt bij DUO de financiën aan, et cetera… Vaste routine.
Visie
Nu hoor ik je denken: ‘zo simpel is het bij nieuwkomers niet’. Echt niet? In mijn werk zie ik dat scholen aanlopen tegen obstakels als de zeer diverse achtergronden en leerniveaus van leerlingen, de wirwar aan financiële regels en tegen de verschillende belangen die onder andere COA, de school en de gemeente hebben bij het vormgeven van nieuwkomersonderwijs. Een vraagstuk dat vaak terugkomt tussen gemeente en de school is bijvoorbeeld of je nieuwkomersonderwijs het best centraal of decentraal kunt vormgeven. Maar scholen worstelen mijns inziens met name met het aanbieden van nieuwkomersonderwijs omdat zij hierop een andere visie hanteren dan op het reguliere onderwijs.
Hoogwaardig onderwijs
Iedereen in het onderwijs is het eens over één gemeenschappelijk doel: het aanbieden van kwalitatief hoogwaardig onderwijs voor ieder kind in Nederland. Om dit doel te bereiken heeft iedere (reguliere) school een eigen visie en richt het onderwijs in naar die visie. Daar hoort bij: een bepaalde grootte en samenstelling van de groep die het leren van leerlingen bevordert, methoden die zorgen voor een optimaal leeraanbod, een samenstelling van het team dat leerlingen zo goed mogelijk kan bedienen, een schoolondersteuningsprofiel, en ga zo maar door. En als blijkt dat een leerling niet past binnen de mogelijkheden die de school kan bieden, dan wordt er een passende plaats voor de leerling gezocht op een andere school.
Expertise
Bij nieuwkomersonderwijs stellen scholen en partijen vaak eerst nog andere zaken centraal, zoals het snel opvangen van kinderen, integratie, de financiën, het vinden van middelen of vakbekwaam personeel, et cetera. Waarom kijken we bij deze groep niet ook naar de schoolvisie? Is er bijvoorbeeld voldoende expertise en ondersteuning aanwezig op deze school voor dit kind? Zijn er voldoende middelen en mogelijkheden voor kwalitatief hoogwaardig onderwijs? Is er voldoende volume om de klassen zo vorm te geven dat er een optimale leeromgeving ontstaat?
Durf
Als het antwoord hierop ‘nee’ is, durf dan als school te kiezen voor de toekomst van het kind en voor het voor hem of haar best mogelijke onderwijs. Help deze leerling de school in de regio te vinden die het onderwijs en de ondersteuning kan bieden die het nodig heeft. Durf als regio gezamenlijk, met andere onderwijsvoorzieningen en partijen, een school of locatie te creëren die net als alle andere scholen met een heldere visie en voldoende volume deze nieuwe leerlingen het onderwijs kan bieden dat zij nodig hebben. Durf iedere nieuwkomersleerling een plek te bieden in een onderwijssysteem waar het zijn of haar talenten optimaal kan laten groeien. Net als je voor ieder ander kind in Nederland zou doen.