Een eerlijk verhaal over passend onderwijs

“Je kunt het er niet mee oneens zijn”

Passend onderwijs: daar kunnen we van alles van vinden. En we vinden er ook van alles van. Sterker nog, soms lijkt het wel of ‘de hele wereld’ er van alles van vindt en – gevraagd én ongevraagd – een mening klaar heeft. Nóg sterker, die mening is niet zelden negatief. En dat is zonde! Het doet geen recht aan de mensen die dagelijks zo passend mogelijk onderwijs bieden. Het doet geen recht aan de kinderen die – allemaal – passend onderwijs verdienen. Het doet geen recht aan al diegenen die, ondanks obstakels, elke dag proberen het onderwijs nog passender te maken. Het is tijd voor een eerlijker verhaal. Een passend verhaal over passend onderwijs.

In het eerlijke verhaal over passend onderwijs staat onder andere dat je het niet oneens kunt zijn met passend onderwijs. Want wie is er niet voor de rechten van kinderen? Alle kinderen hebben recht op een onderwijsplek zo dicht mogelijk bij huis, afgestemd op hun behoeften. Een plek waar zij het best mogelijke onderwijs en de best mogelijke ondersteuning krijgen.

Zoeken

Met passend onderwijs willen we de omslag maken van ‘achteraf repareren’ naar ‘zo vroeg mogelijk ondersteunen’. Van ‘werken in hokjes’ naar intensieve samenwerking tussen onderwijs en relevante andere partners in onder andere de jeugdhulp. Van slagboomdiagnostiek naar het zoeken van positieve oplossingen. En ja, dat is voor iedereen die daar dagelijks aan bijdraagt zeker een enorme uitdaging. Want kinderen zijn net mensen. Ze groeien, ontwikkelen zich, hebben buien, talenten en hun eigenaardigheden. Dus passend onderwijs is zoeken, uitproberen, opnieuw zoeken… totdat je een ‘tijdelijk’ passende oplossing vindt.

Eigen keuzes

Passend onderwijs is dus veel. Maar het is geen bezuiniging. Wel zijn er verschillen tussen regio’s. Om de ontstane scheefgroei recht te trekken, krijgt de ene regio nu meer financiële middelen en de ander minder. Passend onderwijs biedt ook mogelijkheden om middelen anders, meer op maat, in te zetten. Dat is goed. Ook als we (nog) niet alles kunnen verantwoorden. Met passend onderwijs spraken we ook af dat regio’s hierin hun eigen keuzes kunnen maken. Als we vinden dat de verantwoording niet voldoende is, moeten we ons afvragen welk probleem we met meer verantwoording zouden oplossen. En of we leraren en leerlingen hier echt mee zouden helpen. Zij maken immers passend onderwijs.

Beweging

Passend onderwijs is een ideaal dat we met ons allen moeten waarmaken. Een beweging die tijd, moeite en aandacht vraagt. Daarin gaat (nog) niet alles goed en leren doet pijn. Overigens is dat van alle tijden. We kunnen doen alsof onderwijs vóór passend onderwijs foutloos was, maar dat is niet waar. Ook toen ging het soms mis. Ook toen zaten er kinderen thuis en waren er kinderen die geen passend aanbod kregen. Dit betekent niet dat passend onderwijs nu al een succes is. Of dat het niet beter kan. Of dat het niet beter moet.

Ingewikkeld

Passend onderwijs is ingewikkeld voor iedereen. Het vraagt niet alleen meer van leraren, ook van schoolleiders en bestuurders. Er zijn plekken waar het heel goed gaat. Waar leraren ondersteuning bieden aan kinderen die ze daarvoor niet konden bieden. Waar scholen, al dan niet samen met collega-scholen, oplossingen realiseren die ze jarenlang niet konden vinden. Soms gaat dat gepaard met extra werkdruk. Niet door een toename van het aantal leerlingen, maar doordat er iets anders van leraren wordt gevraagd. Passend onderwijs gaat immers ook over de afstemming tussen de behoeften van leerlingen en het repertoire van leraren. Die afstemming is vaak een uitdaging. Het zou mooi zijn als leraren ook de tijd nemen en krijgen om te ontdekken en te leren.

Nooit af

Het is gemakkelijk om kritiek te hebben op passend onderwijs. Het is gemakkelijk om te constateren dat er nog kinderen thuis zitten. Het is gemakkelijk om eenzijdig te focussen op kinderen die nog niet de optimale ondersteuning krijgen. Het is gemakkelijk om vast te stellen dat het niet perfect is. Maar met eenzijdige kritiek op passend onderwijs doe je de inspanningen van leraren, schoolleiders, onderwijsbestuurders en allen die voor de samenwerkingsverbanden werken, tekort. Daarmee ontken je ook hun successen en succesjes. En die zijn er wel degelijk. Soms groot, soms klein, maar altijd dankzij de inzet van betrokken onderwijsmensen. Soms verschillen ze van opvatting hoe ze passend onderwijs het beste vorm kunnen geven, maar allemaal hebben ze hart voor kinderen en leren en werken ze elke dag aan passender onderwijs. En laten we wel zijn. Er blijft altíjd aanleiding voor kritiek. Want perfect? Dat wordt het nooit. Passend onderwijs is nooit af.

Blijven luisteren

Dus kritisch blijven? Uitstekend. Daar groeien en leren we samen van. Maar we stellen voor kritisch te zijn, zonder te veroordelen. We stellen voor naar elkaar te blijven luisteren, zodat we de problemen signaleren die zich voordoen. We stellen voor niet te snel in vastgezette oordelen te vervallen, zodat we samen kunnen blijven werken aan passende oplossingen voor leerlingen en leerkrachten. Dat is immers precies waar passend onderwijs over gaat.

Over dit eerlijke verhaal

Dit eerlijke verhaal is een eerlijk verhaal. Een eerlijk verhaal bedacht en geschreven door een aantal leidinggevenden van samenwerkingsverbanden passend onderwijs die vorig schooljaar met B&T op expeditie gingen naar Schiermonnikoog. Op afstand van de dagelijkse praktijk, met ruimte voor reflectie en gesprek, ontstond dit verhaal. Het reisgezelschap wil het nu graag met u delen. Vanuit onze oprechte overtuiging dat dit verhaal niet vaak genoeg verteld kan worden, nodigen wij u uit het verder te delen.

Dit artikel is geschreven door Robbin Haaijer.