Intercollegiale visitaties bij SWV VO Delflanden

Samenwerken aan de meest passende ondersteuning voor leerlingen in de regio

Om gezamenlijk een stevige ondersteuningsstructuur te realiseren, besloten de scholen van Samenwerkingsverband VO Delflanden, met hulp van B&T, een eigen reflectiesysteem van collegiale visitaties in te richten. Drie betrokkenen vertellen over hun ervaringen tot nu toe. “Dit traject draagt echt bij aan een lerende cultuur.”

Josje Schokkenbroek is als adjunct-directeur van het Christelijk Lyceum Delft vertegenwoordigd in de het directieoverleg van het samenwerkingsverband. Vanuit die rol was ze een van de initiatiefnemers van de collegiale visitaties. “Ik vond dat we op het terrein van zorg en zorgplicht een slag moesten slaan”, zegt ze. “We hadden meer inzicht nodig in wat er op de verschillende scholen nou eigenlijk gebeurt. Waar is de één goed in, waar heeft een ander hulp bij nodig? Laten we elkaar versterken, dat was mijn doelstelling.”

Trekkers

Het initiatief van Schokkenbroek legde de kiem voor het systeem van collegiale visitaties. “Het was mooi om te zien dat Josje samen met een andere directeur durfde op te staan om dit in gang te zetten”, zegt Trudie Klooster, directeur van SWV VO Delflanden. “Zij zijn echt de trekkers geweest en hebben het traject vorm en inhoud gegeven. Vervolgens heb ik B&T gevraagd om de visitaties samen met ons verder uit te werken.”

Met en van elkaar leren

Met de visitaties werken alle partijen binnen het samenwerkingsverband aan het waarderend onderzoeken van verbetermogelijkheden voor de ondersteuning(structuur) binnen en tussen de scholen. En aan het versterken van passend onderwijs in de school en de regio. “Door met en van elkaar te leren, ontstaat daarnaast meer zicht en sturing op het dekkend aanbod binnen de regio en werken we gezamenlijk toe naar meer inclusief onderwijs”, zegt Daphne de Heij, ondersteuningscoördinator op Stanislascollege Dalton Delft.

Ontwikkelvraag

In een periode van vijf jaar worden alle zestien scholen van het SWV VO Delflanden gevisiteerd. Het visitatieteam bestaat uit medewerkers en leidinggevenden van collega-scholen en onafhankelijke deskundigen van het samenwerkingsverband. Elke schoollocatie ontwikkelt op basis van de ambities en activiteiten uit het jaarplan een eigen ontwikkelvraag voor de visitatie. Hof van Delft, de mavo/havo-locatie van het Christelijk Lyceum Delft, was als een van de eerste scholen aan de beurt. “Onze vraag was gericht op onze time-in voorziening”, zegt Josje Schokkenbroek. “Hoe kunnen we deze veilige plek voor leerlingen met schoolangst en leerlingen die bijvoorbeeld snel overprikkeld raken, verder professionaliseren?”

Verbeterslag

“We hebben het bezoek van het visitatieteam als heel prettig ervaren. Ze hebben onze veel nuttige feedback gegeven om de time-in verder te brengen. De voorziening wordt tot nog toe parttime ingevuld. We willen nu een pilot starten met een permanente bezetting.” Scholen die naar aanleiding van de visitatie een verbeterslag willen maken, kunnen een beroep doen op het samenwerkingsverband. “Wij hebben speciaal hiervoor budget gereserveerd”, zegt Trudie Klooster. “Mooi dat dat er is”, zegt Schokkenbroek. “Het geeft een stimulans om verder te gaan, wij gaan zeker een aanvraag indienen.”

Waardevrij werken

Om alle visitaties te kunnen uitvoeren, is een pool van visitatoren samengesteld. De leden van die pool nemen eerst deel aan een training, zodat ze goed voorbereid op pad gaan. “Daarin is veel aandacht besteed aan waardevrij werken”, zegt ondersteuningscoördinator Daphne de Heij, tevens lid van het visitatieteam dat Hof van Delft bezocht. “Het heeft mij doen inzien hoe snel we geneigd zijn om te interpreteren en te oordelen, terwijl je als visitator juist zo objectief mogelijk moet observeren. Het is belangrijk dat we een open en nieuwsgierige houding hebben en werken zonder vooroordelen.”

Buiten je comfortzone

Deelname aan het visitatieteam heeft De Heij veel opgeleverd. “Ik ben gaan beseffen dat groei en ontwikkeling vooral plaatsvinden buiten je eigen comfortzone en dus ook buiten de muren van je eigen school. Het is belangrijk om samenwerking tussen scholen te bevorderen. Samen kun je echt meer bereiken dan alleen. Het helpen van anderen in hun verbeterproces stimuleert je om zelf tot leren en veranderen te komen. Ik vind dat dit traject echt bijdraagt aan een lerende cultuur op de scholen en binnen het samenwerkingsverband.”

Win-win

Josje Schokkenbroek herkent zich in de ervaringen van Daphne de Heij. “Ik heb als voorzitter van een visitatieteam een collega-school bezocht. Ik vond het echt een feestje om een dag lang in een andere school mee te kijken en met mensen in gesprek te gaan. Je krijgt waardering en het is heel waardevol want je leert veel, ook voor je eigen organisatie.”

Volgens Trudie Klooster snijdt het mes bij de collegiale visitaties duidelijk aan meerdere kanten. “Het levert de bezochte school nieuwe inzichten op en adviezen waarmee ze concreet aan de slag kunnen gaan. Als visitator kom je niet alleen iets brengen, het levert jou ook wat op. Het geeft voldoening om een andere school verder te helpen en je steekt er altijd wel iets van op dat je kunt meenemen naar je eigen school. Win-win dus.”

Spannend

Vanuit B&T is senior adviseur Martine Fuite mede verantwoordelijk geweest voor de totstandkoming van het systeem van intercollegiale visitaties. Ook nu is zij nog betrokken, als trainer van de visitatoren en extern begeleider van de visitaties. In die laatste rol schrijft zij onder meer de visitatieverslagen. “We hebben er bewust voor gekozen de visitaties en de visitatieteams de eerste twee jaar te laten begeleiden door Martine”, zegt Trudie Klooster. “Zij brengt heel veel expertise mee, maar ook veiligheid speelt een rol. Het is als school best spannend om anderen te laten mee kijken op jouw ondersteuningsstructuur. Het kan goed werken om daar dan een objectieve externe partij bij te betrekken.”

Duurzaam

Ook Josje Schokkenbroek heeft als initiator direct gepleit voor externe ondersteuning. “Bij zo’n traject komt heel veel kijken, daar heb je gewoon hulp bij nodig. Je kunt dat niet allemaal neerleggen bij de schooldirecteuren en de directeur van het samenwerkingsverband.” Uiteindelijk is het wel de bedoeling om het proces en de uitvoering van de visitaties helemaal binnen het samenwerkingsverband te beleggen. Zodat op die manier sprake is van duurzame organisatie- en netwerkontwikkeling. Trudie Klooster: “We werken ernaar toe om dit traject zelfstandig te gaan trekken. Dat is een geleidelijk proces. Ik ben nu natuurlijk al nauw betrokken, maar vooral faciliterend. Op termijn zal ik de rol van Martine gaan overnemen.”

Subtiel sturend

Klooster is overigens zeer te spreken over de inbreng van Martine Fuite. “Ik vind haar een uitermate aimabele, nauwkeurige adviseur met veel kennis van zaken. Ze wint makkelijk vertrouwen, op alle niveaus. Ik weet heel goed wat ik aan haar heb, onze samenwerking verloopt super.” Josje Schokkenbroek roemt de verbindende rol van Fuite en haar prettige, duidelijke manier van communiceren. “Tijdens een visitatie weet ze iedereen goed bij de les te houden en bij lichte weerstand kan ze heel subtiel sturend zijn.”

Constant kritisch

Tot slot: in 2026 moeten alle scholen van het samenwerkingsverband zijn gevisiteerd. Maar daarmee houdt het niet op. “De ondersteuningsstructuur op de scholen zal altijd aandacht nodig hebben”, aldus Trudie Klooster. “We moeten constant kritisch blijven en onszelf afvragen: hoe staan we ervoor? Het systeem van intercollegiale visitaties is een van instrumenten voor verdere professionalisering. Daarnaast maken we bijvoorbeeld gebruik van begeleiders passend onderwijs, lerende netwerken en peer reviews voor directeuren. Dit alles met als einddoel: een stevige ondersteuningsstructuur op alle scholen van Samenwerkingsverband VO Delflanden.”

Geïnteresseerd?

Wilt u meer weten over visitaties (en audits) bij samenwerkingsverbanden? B&T ontwikkelde een denkkader dat swv’en helpt om te bepalen welke reflectievorm in welke situatie het meest passend is. De visitatie van de ondersteuningsstructuur is een van die vormen. Meer informatie vindt u hier.

Verder praten? Neem dan gerust contact op met Martine Fuite.