Koploper Amersfoort onderzoekt oudertevredenheid VVE

“Dit heb ik nergens anders gezien”

Er is geen school of kinderopvangorganisatie in Nederland die nooit een oudertevredenheidsonderzoek uitvoert. Maar een oudertevredenheidsonderzoek specifiek gericht op Voor- en Vroegschoolse Educatie: dat wordt nog maar zelden gedaan. De gemeente Amersfoort mag zich wat dat betreft een koploper noemen in Nederland. “We zijn de eerste gemeente die op deze manier een oudertevredenheidsonderzoek heeft uitgezet.”

In 2014 en 2015 lieten de gemeente en de betrokken onderwijsbesturen en kinderopvangorganisaties een uitgebreid tevredenheidsonderzoek doen onder ouders van kinderen met een VE-indicatie. Een unicum in Nederland. “Wellicht hangt dat samen met het feit dat gemeenten niet verplicht zijn om zo’n onderzoek uit te voeren”, denkt Nynke Koenen, beleidsadviseur bij de gemeente Amersfoort en verantwoordelijk voor VVE-beleid. “In 2012 hebben de G37 en de rijksoverheid afspraken gemaakt over een kwaliteitsimpuls voor de VVE. De afspraken die betrekking hadden op ouders gingen vooral over ouderbetrokkenheid, maar als Amersfoort hebben we gezegd: we willen ook feedback over de tevredenheid van ouders. Want als ouders tevredener zijn, zullen ze ook meer met hun kind doen. Als ze ontevreden zijn, laten ze hun kinderen thuis.” Een verplichte deelname kent de gemeente Amersfoort namelijk niet.

Koploper

Gemeenten in Nederland hebben veel vrijheid als het gaat om de invulling van het rijksbeleid op het gebied van VVE. En dat gebeurt dan ook, ziet Fatima van Heuvelen van de landelijke kinderopvangorganisatie Partou. “Bijzonder om te zien. Zeker nu iedereen aan het wachten is op nieuw beleid, zie je gemeenten daarop vooruitlopen en zelf beleid maken.” Ook Amersfoort. “De gemeente Amersfoort heeft feitelijk al het peuterwerk en de kinderopvang geharmoniseerd. Dat doet ze heel goed.” Nu gebeurt dát ook wel in andere gemeenten, maar een oudertevredenheidsonderzoek naar VVE is uniek. “In die zin is Amersfoort koploper. Natuurlijk doen heel veel organisaties aan tevredenheidsonderzoeken, maar die gaan veel meer over openingstijden en dergelijke. Dat onderzoeken echt inzoomen op de inhoud van VVE heb ik nog nergens anders gezien.”

Ouderbetrokkenheid

De landelijke overheid en de inspectie letten sterk op ouderbetrokkenheid. Elke gemeente geeft daar op haar eigen manier invulling aan. “Er zijn heel veel gemeenten die in ouderbetrokkenheid investeren”, weet Fatima. “Bijvoorbeeld door samen te werken met opvoedondersteuning, met specifieke programma’s als VVE-thuis enzovoort. Maar daar is vaak heel veel geld mee gemoeid. De gemeente Amersfoort heeft deze middelen niet. Amersfoort heeft benadrukt dat ze toch ook resultaat wil zien. Daar is dit onderzoek uit voortgekomen: wat vinden ouders van de VVE, hoe worden ze erbij betrokken en wat kan beter?”

Onderzoeken

Nu is het niet zo dat andere gemeenten helemaal geen VVE-onderzoeken uitvoeren overigens. “Die worden wel gedaan, maar dan gaat het vaak om onderzoeken onder leerkrachten, pedagogisch medewerkers, VVE-thuismedewerkers enzovoort. Er wordt gekeken naar de manier waarop verschillende partijen de ouderbetrokkenheid hebben georganiseerd. Ouders worden daarin niet meegenomen”, aldus Fatima. “En dat is wel interessant, toch?”

Opbrengsten

Dat is het zeker. De opbrengsten van het tevredenheidsonderzoek zijn de moeite waard. “Het is heel mooi om te zien waar je heel goed in bent”, vertelt Jessica van den Broek, teamleider onderbouw op de Caeciliaschool (KPOA). “Dat zijn de dingen die we moeten vasthouden.” “Het onderzoek bevestigt dat ouders heel tevreden zijn over wat wij doen”, beaamt Joke Spruit, VVE-coördinator bij kinderopvangorganisatie SKA. “Ouders zijn zich ook erg bewust van hoe belangrijk het is dat hun kind deze groepen bezoekt. Er werden ook veel complimenten gegeven. Dat vond ik vooral voor de locaties natuurlijk leuk. Mooi om te horen dat ouders tevreden zijn over de betrokkenheid van medewerkers.”

Verder bevestigde het onderzoek maar weer eens dat de professional de allerbelangrijkste schakel is als het gaat om kwaliteit. “Conclusie is dat we moeten investeren in de professionalisering van medewerkers”, aldus Fatima van Heuvelen. “De verantwoordelijkheid voor ouderbetrokkenheid ligt primair bij de pedagogisch medewerker en het is afhankelijk van de professionaliteit van de betreffende pedagogisch medewerker of je succesvol bent of niet.”

Verbeterpunt

De VVE scoorde niet op alle punten goed. “Ouders zijn niet zo tevreden over de activiteiten die thuis worden gedaan”, vertelt Jessica. “Dat is een verbeterpunt.” Het is een landelijk fenomeen, voegt Joke toe. “Landelijk is wel duidelijk dat ouders thuis minder doen dan wat gewenst zou zijn voor de ontwikkeling van het kind. Uit het onderzoek blijkt dat het ook in Amersfoort voor ouders niet zo helder is wat zij nu precies moeten doen en hoe. Wel op hoofdlijnen – want ze krijgen van ons allerlei tips – maar dat is niet voldoende. Wat ouders precies thuis doen en wat ze eigenlijk nodig hebben: dat is wel een onderdeel dat meer aandacht behoeft.” De resultaten bevestigen het oordeel van de inspectie, vertelt Nynke Koenen. “Volgens de inspectie scoren we onvoldoende op ouderbetrokkenheid. Dat zagen we terug in de onderzoeksresultaten: ouders vinden ook zelf dat ze te weinig betrokken worden. Het onderzoek geeft ons iets in handen om daar wat mee te doen. Je kunt zeggen: ouderbetrokkenheid moet van de inspectie. Nu weten we: ouders willen dat ook. Dat is goed voor het draagvlak.”

Werkgroep

De meeste gemeenten hebben een intensieve samenwerking met de uitvoerende partijen op het gebied van VVE. Zo ook Amersfoort. Een grote werkgroep – met vertegenwoordigers van voorscholen, basisscholen, de GGD en de gemeente – komt periodiek bijeen. “Daar bespreken we hoe we de samenwerking kunnen versterken om de kinderen beter op hun plek te krijgen en een goed aanbod te doen”, licht Jessica van den Broek toe. “De uiteindelijke verantwoordelijkheid ligt bij de gemeente”, zegt Nynke Koenen, “maar binnen de VVE-werkgroep bespreken we de onderwerpen die alle partijen raken.” Het is een uitvloeisel van het Convenant Voor- en Vroegschoolse Educatie Amersfoort dat de gemeente eind 2012 sloot met de voorschoolse voorzieningen, schoolbesturen en GGD.

Voorbereiding

Binnen de werkgroep zijn er subwerkgroepen die zich specifiek op bepaalde onderdelen richten. Dat gold ook voor het tevredenheidsonderzoek. Een werkgroep van vier – bestaand uit Nynke, Jessica, Fatima en Joke – bereidde het hele onderzoek voor. Onder begeleiding van B&T. “Want we wilden niet zomaar iets opzetten”, zegt Jessica. “We wilden dat het een gedegen onderzoek zou zijn.” De begeleiding – door B&T’ers Mariët Schilperoort en Gabriëlle Hoolwerf – was prima, vinden de werkgroepleden. “Ze hebben beiden brede ervaring met tevredenheidsonderzoeken en daar hadden we veel aan”, zegt Nynke. Fatima vult aan: “Het is heel zorgvuldig gedaan.” “Een mooie samenwerking”, noemt Joke het. En Jessica zegt: “We hebben elkaar steeds scherp gehouden en kritisch bevraagd en heel snel deelden we allemaal dezelfde visie. Dat ging heel soepel en prettig.”

Proces

Alle leden van de werkgroep zijn heel tevreden over het verloop van het proces. De organisaties konden zelf aangeven welke vragen zij graag opgenomen wilden zien in het onderzoek en op welke manier ze de vragenlijsten wilden afnemen. “Daardoor hadden we een breed draagvlak”, zegt Nynke. “En het voorkwam dat we achteraf toch zaken zouden missen.”

Het onderzoek bestond uit een schriftelijke nulmeting, interviews met groepen ouders en een herhaalmeting, die rond deze tijd wordt uitgevoerd. Vooral over de groepsinterviews is iedereen erg te spreken. Nynke: “Het gaat het om een doelgroep ouders die misschien niet zo van de vragenlijsten is. Daarom hadden we het idee dat interviews wellicht meer konden opleveren.” Joke: “Goed voor ouders om te ervaren dat ze gehoord worden en in gesprek kunnen.”

Doen we de goede dingen?

Amersfoort mag dan nog wel niet zo goed scoren op ouderbetrokkenheid, met dit onderzoek laat de gemeente wel zien hoe belangrijk zij ouders als partner vindt. “In tegenstelling tot andere gemeenten hebben we tot nu toe eigenlijk nog niet echt beleid gevoerd op ouderbetrokkenheid”, zegt Nynke. “Maar dat zegt nog niet alles over de tevredenheid van ouders met wat een kind geboden wordt.” En vooral dat vindt Amersfoort belangrijk. Fatima, die in veel gemeenten aan tafel zit, zou de tevredenheid ook elders wel willen onderzoeken. “Het valt me op dat er veel over de hoofden van ouders wordt bedacht qua beleid. Om dan eens aan ouders te vragen of je de goede dingen doet, kan echt geen kwaad.”