‘Kansengelijkheid draait om liefdevolle aandacht, voor iedereen’

Het inspirerende verhaal van jongeren uit het Haarlemse Schalkwijk

Gelijke kansen voor alle kinderen en jongeren is een belangrijk thema in het onderwijs. Er wordt veel over gepraat, vooral door professionals en experts. Maar hoe ziet kansengelijkheid eruit vanuit het perspectief van de jongeren zelf? Wij nodigden vier vertegenwoordigers van jongerenorganisatie Triple ThreaT uit en bekeken hun indrukwekkende documentaire 'Hen die hun waren'. Daarna gingen we met elkaar in gesprek. Het werd een bijzondere avond.

‘Wat is een kans waard als je niet weet dat die er is?’ Deze vraag stond centraal tijdens het B&T café over kansengelijkheid, dat we onlangs organiseerden in Amsterdam. Na een inspirerende introductie door medeoprichters van Triple ThreaT (TTT) Nick Hoogendorp en Philip Schemmekes, bekeken de ruim 40 aanwezige B&T’ers en relaties de documentaire. Met een duidelijke uitnodiging vooraf: kijk met een open hart, niet alleen als professional maar vooral als mens.

Tegenslag en obstakels

Hen die hun waren is bedacht en gemaakt door jongeren zelf, ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van TTT. De documentaire vertelt het verhaal van een aantal jongeren uit het Haarlemse Schalkwijk, onder wie Hoogendorp en Schemmekes. Een verhaal dat, vooral in het eerste deel van de film, bol staat van tegenslag en obstakels. De jongeren die aan het woord komen, hebben een problematische jeugd, gekenmerkt door afwezige ouders, alcoholisme, geweld, misbruik en criminaliteit.

Eenzaamheid

Dat alles heeft natuurlijk een grote impact, op hun gedrag en hun prestaties op school. Wat opvalt is dat de jongeren vanwege alle problemen thuis al heel jong op eigen benen moeten staan. Door een vader die in de gevangenis zit of door een moeder die van goede wil is maar keihard moet werken om de eindjes aan elkaar te knopen, missen de kinderen structuur en begeleiding. Ze worden daardoor noodgedwongen vroeg ‘volwassen’. Maar, zoals een van de jongeren in de documentaire zegt: “Die zelfstandigheid is vaak een vorm van eenzaamheid.”

Snel geld ‘maken’

Ook de omgeving helpt niet mee. De problematiek is overal zichtbaar in de wijk en de kwetsbare jongeren zien vooral verkeerde voorbeelden. Succes hebben door te studeren of hard te werken is er niet bij. Velen belanden in de criminaliteit en degenen die daar ‘goed in zijn’ verdienen veel geld, waarmee ze dure auto’s, kleding en horloges kopen. En die geven status. “Dat is de omgeving waarin je opgroeit en wat je ziet ga je normaal vinden”, aldus een van de jongeren in de film. En voor je het weet beland je zelf op het criminele pad. Want snel geld ‘maken’ is aantrekkelijk als je gewend bent dat er altijd geld te weinig is.

Redding

De vraag is hoe je hieraan kunt ontsnappen en kunt voorkomen dat je een verkeerde afslag neemt. Daar begint het hoopvolle vierde deel van de film: Perspective. Het antwoord op die vraag klinkt eenvoudig: er is maar één iemand nodig die jou ziet. Die voor jou het verschil maakt. Die in jou gelooft en je vertrouwen geeft. Die je begeleidt en je andere wegen laat zien om te bewandelen. En die weg kan sport zijn, of preciezer, basketbal, zoals in het geval van Bas. Basketbal bood hem perspectief, en een coach die hem aanmoedigde zijn talent daarvoor te benutten. Dat was zijn redding, letterlijk. Want zoals hij zelf zegt: “Als ik basketbal niet had gehad was ik dood geweest, of had ik in de gevangenis gezeten.”

Rolmodellen

Basketbal vormt ook het begin van Triple ThreaT, de stichting die vanaf 2009 laagdrempelige activiteiten gaat organiseren voor de jeugd van Schalkwijk. Activiteiten die jongeren stimuleren om meer met hun passie te doen. Het is meteen een succes. En vijftien jaar later is TTT uitgegroeid tot een van de grootste jongerencommunities van Nederland, met tal van projecten op het vlak van sport, cultuur en lifestyle.

Centraal in hun aanpak staan de rolmodellen. Voorbeelden die zijn opgegroeid in de wijk, die zelf hebben ervaren welke problemen en uitdagingen er spelen en die de taal van de straat spreken. Zoals Nick Hoogendorp en Philip Schemmekes. Zij bieden de jongeren van nu perspectief, een positieve omgeving en mogelijkheden om hun talenten en potentie ten volle te benutten. En misschien wel het belangrijkst: ze leren hen negatieve ervaringen om te zetten in successen.

Eyeopener

De documentaire maakt indruk op de deelnemers aan het B&T café. Als Philip vraagt wat de film met de aanwezigen heeft gedaan, komen schillende reacties los. De een herkent zich in de verhalen van de jongeren. Voor anderen zijn die juist een eyeopener en geven ze een inkijkje in een wereld die ze niet (goed) kennen. De gemene deler: de film maakt iets los en biedt volop stof tot nadenken en napraten.

In kleine groepjes gaan de aanwezigen met elkaar, en met de rolmodellen van TTT, het gesprek aan. Over vragen als: Wat in de documentaire raakte jou het meest? Wat betekent kansengelijkheid voor jou? Hoe speelt het een rol in jouw dagelijks werk. Wat kun jij doen om kansengelijkheid te bevorderen? En hoe kun je de lessen uit de film hierbij inzetten?

Rugzak met goudstaven

Aan het eind gaat iedereen met een hoofd vol inspiratie naar huis, zo blijkt uit een aantal reacties. “Wat een eyeopener over wat er wél kan in het leven van een kind en het denken in mogelijkheden. Ga zo door Triple ThreaT, dank jullie wel!” “Zie je eigen verleden en achtergrond niet als de norm, neem niks als vanzelfsprekend aan en denk in kansen waar anderen die niet zien.” En: “Zie het kind, de ouder, de ander en jezelf. Kansengelijkheid draait om liefdevolle aandacht, voor iedereen.”

Het optimistische slotwoord is van Philip Schemmekes. “Als het over deze kinderen gaat, wordt vaak gezegd dat ze een rugzak met zich meedragen. Een rugzak vol stenen, die het leven zwaarder maakt. Maar als je die stenen nou als goudstaven ziet, dan heb je juist een heel waardevolle rugzak.”