Wat is jouw besturingsfilosofie?
Hoe maak je nieuw beleid binnen je bestuur? Hoe houd je toezicht op jouw scholen? Hoe maak je de leiders van jouw scholen beter? Wat is jouw besturingsfilosofie? Die laatste vraag is wellicht lastiger te beantwoorden dan de eerste drie. Maar daarmee heb je wel al een begin gemaakt met het verwoorden van jouw besturingsfilosofie.
Een besturingsfilosofie is immers niets meer dan de door een bestuur voorgenomen manier van besturen. Die kan expliciet zijn, maar is dat niet altijd. Ga maar na: er is altijd een manier waarop je bestuurt. Of je dat nu expliciet hebt verwoord of niet. Er is dus altijd ‘iets’ van een besturingsfilosofie.
Waarom een besturingsfilosofie?
In ons model Bewust besturen beschrijven we verschillende bronnen die van invloed zijn op de manier waarop een bestuurder daadwerkelijk bestuurt. Een aantal van die bronnen zijn van de organisatie als geheel, zoals de strategie, kernwaarden en speerpunten. Een aantal zijn van de bestuurder(s) als perso(o)n(en): charisma, opvattingen en voorkeursstijl. En een aantal zijn van het bestuursorgaan: de bestuurlijke opgaven (bijvoorbeeld geformuleerd door de raad van toezicht), taken en besturingsfilosofie. Deze bronnen beïnvloeden allemaal het bewuste bestuurlijke handelen. Hiermee willen bestuurders invloed uitoefenen op hun organisatie: goede prestaties, een gewenste cultuur of effect op het handelen door anderen.
Voordelen
Een besturingsfilosofie is in onze ogen echt iets anders dan een governancecode, managementstatuut of gewenste cultuur in de organisatie. Een besturingsfilosofie geeft richting aan de beoogde manier van besturen. Het is nuttig om dit helder te hebben:
- Het maakt transparant wat anderen van het bestuur mogen verwachten. Daarmee kun je bestuurlijk handelen makkelijker evalueren en kun je gerichter feedback ophalen. Ook maakt het afstemming binnen een meerhoofdig college van bestuur (beter) mogelijk.
- Andere gremia in de organisatie kunnen zich ertoe verhouden. Bijvoorbeeld de raad van toezicht via hun toezichtvisie of de schoolleiders via een leiderschapsvisie.
- Het geeft handvatten bij de ontwikkeling van bestuurlijk beleid en de inrichting van de organisatie op een ander niveau dan bijvoorbeeld kernwaarden dit doen.
Werken met een besturingsfilosofie
Een besturingsfilosofie bewijst zijn waarde voornamelijk in de toepassing ervan. In andere woorden: je gaat het pas missen als je aan andere zaken werkt. Bijvoorbeeld aan een herontwerp van de aansturing van scholen. Idealiter sluit een herontwerp aan bij de manier waarop het bestuur de organisatie wil besturen. Menig bestuurder vindt het echter ingewikkeld wanneer wij hiernaar vragen.
Een ander voorbeeld is wanneer we met een directiecollectief werken aan hun ontwikkeling als collectief. Bijvoorbeeld aan slagkracht of samenwerking. Schoolleiders in een collectief moeten zich natuurlijk verhouden tot hun bestuurder(s). Ook moeten ze elkaar versterken in hun werk. Wanneer een bestuur niet helder is over de beoogde wijze van besturen, is het voor een directiecollectief weer ingewikkeld om hun gezamenlijke ontwikkeling vorm te geven.
Creatieve vorm
Een besturingsfilosofie kan op allerlei manieren vorm krijgen. Het kan een statig document zijn, of een soort geloofsbrieven. Of een video waarin een bestuurder een pakkend verhaal vertelt. Het is aan ons om scherpe vragen te stellen en op zoek te gaan naar een creatieve, passende vorm voor jouw besturingsfilosofie.
Wil je meer weten?
Heb je vragen of wil je van gedachten wisselen over een concreet vraagstuk? Neem dan contact met ons op. Of download onze whitepaper Bewust besturen in het funderend onderwijs.
Nieuwe whitepaper over bewust besturen in het funderend onderwijs
Na twee eerdere, korte publicaties hebben B&T-adviseurs Pieter Duits en Joost Janssen een whitepaper geschreven over de begrippen ‘bewust besturen’ en ‘besturingsfilosofie’. Mede op basis van interviews met negen onderwijsbestuurders uit hun netwerk komen ze daarin tot een nadere definitie van deze begrippen.
Ingrediënten voor een betekenisvolle besturingsfilosofie
Waaruit bestaat een goede besturingsfilosofie? En wat is ervoor nodig om hiertoe te komen? Deze (en andere) vragen stelden B&T-adviseurs Joost Janssen en Pieter Duits aan tien onderwijsbestuurders uit hun netwerk. Mede aan de hand hiervan schreven ze een publicatie met ingrediënten voor een betekenisvolle besturingsfilosofie.
Bewust besturen, wat is dat eigenlijk?
Het besturen van onderwijsorganisaties is de afgelopen jaren nogal veranderd. Dit komt vooral doordat de rol van bestuurder in zijn huidige vorm nog niet zo lang bestaat. Dit leidde bij B&T-adviseurs Pieter Duits en Joost Janssen tot de vraag of deze bestuurders-nieuwe-stijl eigenlijk ‘bewust besturen’?
Joost Janssen
