Audits bij Yunus Emre brengen onderwijskwaliteit in kaart

‘Je moet dit eigenlijk elk jaar doen, want het levert echt veel op’

Stichting Yunus Emre is een organisatie op islamitische grondslag die regulier basisonderwijs verzorgt aan circa 1500 leerlingen op vijf scholen in Den Haag en Zoetermeer. De bestuurder constateerde enige tijd geleden geen goed beeld te hebben van de onderwijskwaliteit. Reden om B&T te vragen de situatie eens goed in kaart te brengen door op alle scholen een audit uit te voeren. “Het heeft een hoop in gang gezet.”

Het was niet eens zo dat de scholen van Yunus Emre onder de maat presteerden. Het laatste inspectieoordeel was immers voldoende, weliswaar met enkele herstelopdrachten. Nee, reden voor de audits lag meer in het feit dat het bestuur onvoldoende zicht had op de kwaliteit van het onderwijs. En dat maakte verdere optimalisatie, ontwikkeling en bijsturing van de kwaliteit lastig. “De audits dienden als een soort nulmeting”, zegt bestuurder Ali Ahrouch. “Waar staan we nu als het gaat om de kwaliteit van ons onderwijs? Wat gaat er goed, wat niet? Om vervolgens te kunnen bepalen: wat kan en moet er eventueel beter?”

Zelfevaluatie

De audits werden uitgevoerd en begeleid door adviseurs Jeroen van Huizen en Remco van der Dussen. Hun aanpak bestond uit drie fasen: voorbereiding, uitvoering en rapportage. In de eerste fase deden de auditoren deskresearch naar de resultaten, de opbrengsten van tevredenheidsonderzoeken, de sociale veiligheid en andere relevante aspecten. “Een ander belangrijk onderdeel van de voorbereiding was de zelfevaluatie”, legt Van der Dussen uit. “We hebben alle scholen gevraagd: hoe vind je zelf dat je scoort op de vijf kwaliteitsgebieden uit het onderzoekskader van de inspectie? Dat leverde meteen aan het begin van het traject heel bruikbare informatie op.”

Ogen van de inspectie

“Het invullen van die zelfevaluaties vonden de collega’s best lastig”, zegt bestuurder Ahrouch. “Het was de eerste keer dat ze zoiets moesten doen en het vraagt natuurlijk wel iets om precies te kunnen benoemen waar de problemen zitten. Dan moet je jezelf en elkaar echt een spiegel voorhouden. Er is veel gepraat en het was soms best even slikken, maar we hebben het serieus aangepakt. We hebben eigenlijk de hele audit aangegrepen alsof het een inspectiebezoek was.” Adviseur Van Huizen: “We zijn geen inspectie, maar we kijken wel met de ogen van de inspectie. Dat doen we natuurlijk bewust. Wij kennen het inspectiekader goed en weten wat het in de praktijk betekent. Daar zit een belangrijk deel van onze toegevoegde waarde.”

Schoolbezoeken

Na de deskresearch en de zelfevaluaties volgden de schoolbezoeken. Gedurende een hele dag voerden de auditoren lesobservaties uit en spraken ze met diverse belanghebbenden. Daar kreeg bestuurder Ahrouch achteraf best wat vragen over. “Dan zeiden collega’s: ze zijn niet bij mij in de klas geweest, dus hoe kunnen ze nou een oordeel over de hele school hebben? En: in één dag kun je toch niet alles zien? Dat moet je dan wel even uitleggen. Dat het in combinatie met de resultaten van de deskresearch en de zelfevaluaties echt wel een compleet beeld geeft, bijvoorbeeld.” De schoolbezoeken werden overigens afgesloten met een terugkoppeling aan elk team.

Verbeterplannen

Toen de schoolbezoeken waren afgerond, verzamelden Van Huizen en Van der Dussen alle uitkomsten en legden deze vast in een auditrapportage per school. Per kwaliteitsgebied gaven ze daarin aan wat er goed en niet goed gaat, en gaven ze aanbevelingen voor verbetering. “De resultaten waren enerzijds herkenbaar, maar ook best confronterend”, zegt Ahrouch. “Het was in ieder geval duidelijk dat er werk aan de winkel was. Daar zijn we meteen mee aan de slag gegaan door voor elke school een verbeterplan te maken. Omdat er goed in kaart was gebracht waar we aan moeten werken, konden we concrete actiepunten benoemen, inclusief planning. Dat hebben we, net als in de rapportages, gedaan op alle vijf domeinen uit het inspectiekader.”

Vooruit komen

De scholen van Yunus Emre zijn inmiddels druk met de verbeterplannen aan de slag. “In het hele proces zijn de auditrapportages en de plannenmakerij die daarop volgt belangrijke mijlpalen”, zegt Ahrouch. “Maar dan heb je alleen nog maar papier, hè. Dan begint het echte werk pas, dan moet je in beweging komen. Of beter gezegd: vooruit komen. Ik zit er best dicht bovenop, want het is heel belangrijk dat we samen verder komen. Het geeft best wel wat stress bij de collega’s en is soms confronterend, maar ik wil het maximale eruit halen. Ik wil echt iets doen met de aanbevelingen, want anders hebben we het voor niets gedaan. En het uiteindelijk doel is natuurlijk dat het er voor onze leerlingen beter op wordt. Daar doen we het allemaal voor.”

Inzicht en overzicht

Hoewel een audit wel wat onrust teweegbrengt, zou Ahrouch het een collega-bestuurder toch aanraden. “Absoluut, je moet dit eigenlijk elk jaar of om het jaar doen, want het levert echt veel op. In ons geval vooral inzicht en overzicht. Wij hadden wel het vermoeden dat er dingen niet helemaal goed gingen, maar het was allemaal een beetje troebel. Waar zitten de grootste knelpunten? Maar dat is niet het enige, hè. Een audit gaat niet alleen over de dingen die mis gaan. Het kan juist ook een bevestiging geven dat je op de goede weg bent. En dat is ook heel waardevol.”

Boodschappenlijstje

Ahrouch is ervan overtuigd dat de audits zijn organisatie veel hebben opgeleverd. “In het begin was er best wat weerstand. Waarom is dit nou nodig? Het gaat toch allemaal goed. Een beetje koudwatervrees. Maar het is echt een goede ervaring geweest. Het heeft een hoop in gang gezet. Ik zeg wel tegen collega’s: we hebben een heel boodschappenlijstje mee gekregen en dat gaat jou heel erg helpen in je werk. De uitdaging voor ons als bestuur is natuurlijk dat het team er het voordeel van in gaat zien. Ik hoop dat de mensen over een jaar zeggen: ‘Ja, dit is echt heel goed geweest. Laat B&T maar weer komen om te beoordelen hoe we er nu voor staan’. Dan is het wat mij betreft helemaal geslaagd.”

Geïnteresseerd?

Wilt u meer weten over audits, of andere reflectievormen op onderwijskwaliteit, en het aanbod van B&T op dit terrein? Bekijk dan deze informatie. De B&T academie organiseert regelmatig een Leergang audits, reviews en visitaties. Meer informatie over de komende editie vindt u hier; er zijn nog enkele plekken beschikbaar. Een volledig op maat gemaakt opleidingstraject voor uw organisatie? Ook dat is mogelijk. Neem hiervoor, of met andere vragen, contact op met Jeroen van Huizen of Remco van der Dussen.