“De theorie was goed afgestemd op de praktijk”

Oud-deelnemers over de leergang Kwaliteitszorg PO

Afgelopen maanden volgde een gemêleerde groep professionals uit het primair onderwijs de leergang Kwaliteitszorg PO van B&T. Zo ook Theun de Vries en Daniël van den Berg. Beiden hadden daarvoor zo hun eigen redenen, maar ze deelden hun behoefte om de kwaliteitszorg binnen hun organisatie een stapje verder te helpen.

Werkelijk beïnvloeden

Dat was immers ook de opzet van deze leergang. Want kwaliteitszorg in het primair onderwijs vraagt om een volgende stap. De meeste scholen en besturen in het primair onderwijs voeren regelmatig kwaliteitsonderzoeken uit en hebben de relevante kengetallen in beeld. Ze beschikken over veel sturingsinformatie en ook het duiden van al die gegevens hebben ze meestal wel redelijk onder de knie. Maar na meten en weten volgen stap drie en vier: oordelen en effectief handelen. Binnen veel schoolbesturen verdienen deze stappen nog aandacht. En laat dat nou net de stappen zijn die in de praktijk vaak het lastigst zijn. Hoe zet je die stappen? Hoe kun je kwaliteit werkelijk beïnvloeden?

Nadenken

Meten en weten zijn immers geen doelen op zich, benadrukt schooldirecteur Daniël van den Berg. Zijn Flevoschool staat aan de vooravond van de keuze voor een nieuw kwaliteitssysteem en voor Daniël was dat de directe aanleiding om aan de leergang deel te nemen. “Ik had gehoopt te horen aan welke criteria zo’n nieuw systeem dan moest voldoen en welk systeem je dan zou kunnen gebruiken. Nou, dat kwam niet helemaal overeen met wat de leergang inhield. Tijdens de leergang moest je toch even wat meer nadenken: hoe zie ik het zelf eigenlijk? Hoe kijk ik tegen kwaliteitszorg aan? Wat vind ik belangrijk? De antwoorden op die vragen zijn natuurlijk het enige juiste uitgangspunt.”

Waar willen we naartoe?

Hij vervolgt: “We zijn tijdens de leergang gesterkt in ons idee dat we heel nadrukkelijk moeten kijken naar wat we meten. Waar doen en kunnen we ook echt wat mee?” Want als je niets met bepaalde data doet, hoef je die ook niet te verzamelen. “Kijk bijvoorbeeld naar de Cito-toetsen. Stel je toetst de woordenschat. Leuk natuurlijk, maar als je daarna geen vervolgstappen kunt zetten, waarom neem je de toets dan af? Precies zo gaan we het nu ook doen met kwaliteitszorg. Waar willen we met onze school naartoe? Welke data hebben we dan nodig? En op welke manier gaan we die data dan verwerken en gebruiken? Die gedachtegang is door de leergang zeker versterkt.”

De volgende stap

Voor Theun de Vries, die afgelopen schooljaar begon als directeur Onderwijs en Kwaliteit bij Vivente, was de zinsnede ‘de volgende stap’ de belangrijkste trigger om zich voor de leergang aan te melden. Ten eerste omdat zijn functie bij Vivente volledig nieuw is. Maar ook omdat hij een volgende stap wilde zetten met de kwaliteitszorg in zijn organisatie. “Het triggerde mij omdat kwaliteitszorg vaak wordt vertaald in cijfers, monitoring, enquêtes enzovoort. Ik wil kwaliteitszorg juist graag inzetten als motor voor onderwijsontwikkeling en basis voor professionele samenwerking. Daarvoor zocht ik handvatten.”

Die heeft hij ook gekregen, zegt hij. “Voor mij is de belangrijkste opbrengst dat ik handvatten heb gekregen voor de invulling van mijn nieuwe rol. De mensen binnen onderwijsorganisaties hebben afhankelijk van hun positie namelijk allemaal een andere rol als het om kwaliteitszorg gaat. Ik hecht eraan dat het eigenaarschap bij de directeur ligt. Als verantwoordelijke op een plek als de mijne heb je vooral een ondersteunende rol. En dan gaat het niet om regels en procedures, maar om – zoals dat in het B&T-boek (Kwaliteitszorg heeft een geest, red.) zo mooi omschreven is – de geest van kwaliteitszorg. Dan heb je het vooral over de manier waarop mensen met elkaar samenwerken en verbetering willen realiseren.”

Aan de slag

Theun de Vries kon direct met een deel van de verworven inzichten in de praktijk aan de slag. “Ik heb mijn rol in de organisatie nu heel helder kunnen neerzetten.” Bovendien kon hij heel concreet een aantal veranderingen doorvoeren in de manier waarop Vivente het schoolplan maakt. “Ik ben toch wel aan het denken gezet over de relatie tussen meten en weten aan de ene kant en het werken vanuit heldere doelen aan de andere kant. Op basis daarvan is binnen Vivente een nieuw systeem geïmplementeerd voor het schoolplan. Daarmee is bereikt dat we het schoolplan nu veel meer kunnen benutten als sturingsinstrument in plaats van als verantwoordingsinstrument. Wat mij betreft een behoorlijke stap vooruit in de richting van strategisch kwaliteitsmanagement.”

Verscheidenheid in functie

Zowel Daniël van den Berg als Theun de Vries vond het aantrekkelijk dat de deelnemersgroep bestond uit mensen met verschillende functies. “Juist de verscheidenheid van de groep vond ik heel interessant”, zegt Daniël van den Berg. “Een kwaliteitszorgmedewerker heeft een veel smaller aandachtsgebied, hoewel die natuurlijk ook de verbinding moet zoeken met andere afdelingen. Maar doordat ze zo gespecialiseerd bezig zijn, geven ze je wel ideeën voor je eigen focus. Dingen waaraan ik meer aandacht kan besteden, of misschien juist minder.”

Theun de Vries moest aanvankelijk wel wennen, zegt hij. “Er lag een andere verwachting onder. Maar gaandeweg stelde ik de verscheidenheid meer op prijs, omdat daardoor verschillende perspectieven aan de orde kwamen. Doordat er directeuren bij waren, realiseerde ik me bijvoorbeeld beter waarmee zij in hun positie te maken hebben. Dat is inspirerend en vergroot weer mijn begrip voor de directeuren binnen mijn eigen organisatie.”

Diverse organisaties

Deelnemers hadden niet alleen verschillende functies, maar waren ook afkomstig van verschillende onderwijsorganisaties. Ook dat was waardevol, vindt Daniël van den Berg. “Door ieders inbreng doe je veel ideeën op. We denken altijd dat we heel uniek zijn en dat sommige dingen misschien elders wel kunnen maar niet bij ons… Nou, op dit soort momenten kom je erachter dat je helemaal niet uniek bent. Het is heel interessant om te horen wat anderen belangrijk vinden en hoe zij met bepaalde uitdagingen omgaan.”

Theorie en praktijk

B&T geeft de leergang Kwaliteitszorg PO elk jaar opnieuw. Een nieuwe kans voor directeuren, kwaliteitsmedewerkers, bestuurssecretarissen en andere geïnteresseerden in het primair onderwijs. Deze editie werd verzorgd door de docenten Gabrielle Hoolwerf en Harm Klifman. Een aanbeveling. “Beiden beschikken over uitgebreide en goede kennis om dit soort dingen over te brengen”, vindt Daniël van den Berg. “Het zijn ook heel benaderbare personen; ze staan open voor ieders inbreng en we hadden een fijn contact.” Theun de Vries sluit zich hierbij aan. “Twee goede docenten met complementaire kwaliteiten.”
Beide oud-deelnemers raden hun collega’s dan ook van harte aan om zich in te schrijven. “Ik ben zeer tevreden”, zegt Daniël van den Berg. “Een heel prettige leergang waarin de theorie heel goed was afgestemd op de praktijk. Want het is belangrijk dat er steeds wordt teruggegrepen op de praktijk: ‘Wat betekent dit voor jouw organisatie?’ Dat hebben Gabriëlle en Harm uitstekend gedaan!”

Wilt u ook deelnemen?

De inschrijving voor de volgende editie van de leergang Kwaliteitszorg PO is geopend. Hier vindt u meer informatie en een inschrijfformulier.

Herregistratie schoolleidersregister PO