Een school zonder leraren, (hoe) werkt dat?

Op bezoek bij Codam Coding College

Elke dag achter een mooie Mac desktop schuiven in hartje Amsterdam. Koffie, thee en fruit binnen handbereik en als je je wilt ontspannen kun je een spelletje spelen, gamen of even muziek maken. Geen starttijd, geen eindtijd, geen tentamenweken en toch na afronding aantrekkelijk voor de arbeidsmarkt. En dat allemaal gratis en zonder docenten. Kan dat?! Jazeker; dat kan bij Codam Coding College. Een aantal adviseurs van B&T ging op bezoek om te zien wat het reguliere (beroeps)onderwijs zou kunnen leren van dit unieke onderwijsconcept.

Codam biedt sinds september 2018 een programmeeropleiding op het Marineterrein in Amsterdam. Iedereen van minimaal 18 jaar die bereid is om deel te nemen aan de selectiemaand kan worden toegelaten. Dit betekent dat de studentpopulatie divers is. Er zijn studenten van middelbare leeftijd met ruime werkervaring, studenten die hun middelbare school niet hebben afgemaakt, maar ook studenten met een recent afgeronde master degree.

Stichting Codam zet zich in voor onderwijs, sociale mobiliteit en inclusiviteit en is opgericht door Corinne Vigreux, onderneemster en mede-oprichtster van TomTom. Over heel de wereld zijn er opleidingen zoals Codam. De eerste codingopleiding was “42” in Parijs. Er zijn inmiddels 29 campussen wereldwijd met hetzelfde curriculum. Vigreux heeft Codam naar Nederland gehaald.

Peer-to-peer onderwijs

Vanuit een internationaal Engels curriculum leren alle studenten via peer-to-peer onderwijs. Van hun directe peers in Amsterdam, maar ook van peers elders ter wereld. De kennis en vaardigheden die studenten zich eigen maken, bieden serieuze mogelijkheden om in de IT-wereld een interessante baan te kunnen vinden, zonder dat de school een certificaat of diploma verstrekt.

Leren zonder leraren?

In deze coronatijd lijkt er meer waardering dan ooit te zijn voor leraren. Scholen geven afstandsonderwijs via digitale systemen of laten leerlingen zelfstandig werken via studiewijzers. Ouders nemen noodgedwongen taken over van leraren, en realiseren zich dat onderwijs geven een vak is. Maar is dat wel zo? Is waar geleerd wordt per se een leraar nodig? Codam biedt een ander perspectief op leren door te laten zien dat peer-to-peer leren ook tot ontwikkeling en groei leidt.

Verbinding binnen de community

Aankomend studenten bij Codam starten met een online geheugen- en een inzichttest. Als hij* slaagt voor deze test volgt de ‘piscine’: een intensieve maand waarin de studenten 28 dagen lang, tenminste 7 uur per dag ‘in het water springen’ en leren zwemmen in de wereld die programmeren heet.

Zo’n ‘piscine’ vindt een aantal keer per jaar plaats. Er is geen instructiemoment, kandidaten leren door goed te lezen en door met elkaar te overleggen. Medewerkers en studenten van Codam zijn aanwezig. Niet om te helpen, wel om een luisterend oor te bieden wanneer het tegen zit en om te observeren hoe de kandidaten het doen als het gaat om aanpassingsvermogen, pro-activiteit, nieuwsgierigheid en creativiteit. Aan het einde van de ‘piscine’ wordt bepaald of je het niveau aankan en of de opleiding bij je past.

Groepsgevoel

De groep die zich tijdens de ‘piscine’ vormt, is hecht. Dit groepsgevoel wordt ook gedurende de opleiding gestimuleerd door het vormen van ‘coalities’, zoals in Harry Potter. Door opdrachten in te leveren verdien je punten voor je coalitie en de coalitie met het meeste aantal punten aan het einde van het jaar mag een feest geven.

Peer-to-peer is niet alleen de kern van het onderwijs, maar van de gehele community. Alle studenten uit een ‘lichting’ kennen elkaar en houden elkaar in de gaten. Ze voelen zich gezien en door de enorme diversiteit in studenten bestaat er geen ‘normaal’ of ‘afwijkend’.

Modules

Het onderwijs is opgebouwd vanuit een zich uitvouwende kring van modules. De student moet alle modules van de betreffende kring afronden om door te mogen gaan naar de volgende kring. De volgordelijkheid van de modules in deze kring bepaalt de student zelf. Elke module heeft een eindtest. Studenten kunnen tot 15 minuten van tevoren aangeven of ze de eindtest willen maken en ze kunnen zo vaak herkansen als ze willen. Er bestaat geen waarderende schaal van 1 tot 10; de test is goed of niet goed gemaakt .

Beoordeling

De beoordeling van de eindtest is in handen van een student uit een hogere kring en een student uit een lagere kring. Er worden vastgestelde kaders gehanteerd en elke student moet programmeren volgens de richtlijnen van Codam. Het achterliggende idee is dat de student uit de hogere kring kan kijken of hij de test kan ‘kraken’. Aan de student die minder ver is, moet je kunnen uitleggen waarom je de test op die manier hebt gemaakt.

Online community

Als een student vragen heeft, dan kan hij terecht bij medestudenten of bij de (internationale) online community. Hierin bouwen de studenten samen een database van kennis en vaardigheden op.

Vitaliteit

Aangezien de studenten met programmeren veel tijd achter de computer doorbrengen, is nagedacht over ontspanning en gezonde leefstijl. Er is een muziekruimte, er zijn bordspellen, een tafeltennistafel, een legotafel en een game room. De oprichtster van Codam heeft recent Kanteen25 geopend op dezelfde locatie als Codam. In deze horecagelegenheid worden vluchtelingen opgeleid binnen het Cooks25-programma  en studenten van Codam kunnen er terecht voor een voedzame, schappelijk geprijsde maaltijd.

Duur van de opleiding

De maximumduur van de opleiding is 5 jaar, maar gemiddeld doet een student er 3,5 jaar over. Binnen het curriculum zijn er verschillende specialisatierichtingen. Studenten mogen alle specialisaties afronden, als ze dat willen. Zo kunnen ze Level 21 behalen, het hoogste niveau. Tijdens de opleiding zijn er twee verplichte stagemomenten, beide van ongeveer een half jaar. Studenten zorgen zelf voor hun betaalde stageplek. De eerste stage volgen ze na het afronden van het basiscurriculum. De tweede stage volgt na de specialisatie en vormt een brug naar de praktijk. Studenten van Codam krijgen na hun (eerste) stage vaak meteen een baan aangeboden vanwege hun hoge niveau van programmeren.

Wat leerden we van ons bezoek aan Codam?

Het bezoek aan Codam bracht onze vaste beelden over leren en onderwijs in beweging. We ervoeren de kracht van leren in een community; dat de kennis al in het systeem besloten ligt en er niet per se een expertrol nodig is die zorgt voor kennisoverdracht. We waren onder de indruk van de aandacht en zorg voor de omgeving en de trots die de studenten uitstraalden. Ertoe doen en gezien worden, omdat je met elkaar een community vormt. We gingen huiswaarts met onder andere deze vragen:

• In hoeverre zijn onderdelen of leidende principes van de Codam-aanpak toepasbaar in een andere context?
• Wat kunnen we leren van de opbouw van dit curriculum en de wijze van toetsing?
• Benutten we de kennis die al besloten ligt in de leerlingen ten volste in de inrichting van het huidige onderwijssysteem?
• Hoe kansrijk zou een (beroeps)opleiding in deze vorm voor andere branches zijn?

In gesprek

Heeft dit artikel u aan het denken gezet over (vernieuwings)processen of de herinrichting van uw onderwijsorganisatie? Wij gaan graag met u in gesprek.

* Waar ‘hij’ wordt gebruikt, kan ook ‘zij’ worden gelezen.