Gespecialiseerd onderwijs aan de slag met bestuurlijke kwaliteitszorg
Onderzoek, leergang, handreiking en lerende netwerken
In opdracht van de Sectorraad GO heeft B&T een ondersteuningsaanbod ontwikkeld op het terrein van bestuurlijke kwaliteitszorg. Het doel: begeleiding van het gespecialiseerd onderwijs bij het op een hoger plan tillen van de bestuurlijke kwaliteitszorg. Want uit onderzoek is gebleken dat verbetering nodig én mogelijk is.
Het ondersteuningsaanbod staat in het teken van met en van elkaar leren en samen ontwikkelen. Het is ontworpen op basis van de uitkomsten van onderzoek naar de stand van de bestuurlijke kwaliteitszorg in de sector.
Een van de onderdelen is een leergang voor kwaliteitszorgmedewerkers van besturen met sbo, cluster 3 en/of 4 (V)SO. Verder werkt B&T samen met de sectorraad aan een handreiking over bestuurlijke kwaliteitszorg in het gespecialiseerd onderwijs (GO). Ook komen er lerende netwerken. Voor bestuurders en kwaliteitszorgmedewerkers samen, om aan de slag te gaan met de doorontwikkeling van hun systeem voor bestuurlijke kwaliteitszorg, en voor stafmedewerkers kwaliteitszorg van specifieke groepen besturen met een verhoogd risico.
Onvoldoende
Besturen met een verhoogd risico zijn bijvoorbeeld kleine besturen en besturen met veel jeugdhulp en/of residentiële zorg. Dit blijkt uit het onderzoek dat B&T in de eerste helft van 2024 uitvoerde in opdracht van de Sectorraad GO. Aanleiding voor dit onderzoek was de constatering dat kwaliteitszorg op bestuursniveau in het gespecialiseerd onderwijs beter kan. Volgens de meest recente cijfers van de onderwijsinspectie scoort 16 procent van de GO-besturen een onvoldoende.
Diversiteit
Volgens Alain van de Haar, directeur-bestuurder van de Sectorraad GO, heeft dit verschillende oorzaken. “De positie van het GO is bijzonder en dat komt op allerlei manieren naar voren. Het VSO, bijvoorbeeld, zit veel meer in de PO-structuren, terwijl we eigenlijk VO aanbieden. Het tweede is dat de diversiteit van onze leerlingen veel groter is dan in het regulier onderwijs, waardoor we niet altijd beschikken over materialen die bij hen aansluiten. We kunnen veel minder gebruikmaken van tools en handreikingen die landelijk ontwikkeld worden, waardoor het risico net wat groter is dat we niet evidence informed werken. In het regulier onderwijs zijn veel meer partijen die materialen ontwikkelen.”
Ander licht
Alain van de Haar hecht er overigens aan om de beeldvorming over de bestuurlijke kwaliteit in het gespecialiseerd onderwijs te nuanceren. “De indruk bestond dat het GO minder zou presteren op het thema bestuurlijke kwaliteitszorg dan het regulier. Daar heeft het onderzoek gelukkig een ander licht op geworpen. Er zijn absoluut verbeterslagen te maken met elkaar, maar dat het minder zou zijn dan in het regulier onderwijs is gelukkig niet waar.”
Onderling leren
Blijft staan dat het beter kan. Daar gaat de raad mee aan de slag, samen met de sector en B&T. “Het is daarbij belangrijk om samen te leren en groepen binnen het GO met elkaar te verbinden”, zegt Alain. “Er zijn besturen die in één keer een goed of een voldoende scoren. Maar er zijn ook schoolbesturen die zelfs na een herstelopdracht nog geen voldoende halen. Als we die nou met elkaar in gesprek laten gaan, kunnen we het onderling leren stimuleren.”
“Daarnaast komt er dus een handreiking, die we samen met B&T gaan maken. Daarin willen we vooral vastleggen wat kwaliteitszorg in het GO nu eigenlijk is. En welke lessen kunnen we leren van andere sectoren? Verder is uit het onderzoek gebleken dat veel kwaliteitszorgmedewerkers behoefte hebben aan een leergang waarmee ze zich kunnen professionaliseren en hun ambities kunnen waarmaken.”
Strategisch sturen
De eerste editie van die leergang start in februari 2025 en bestaat uit vijf bijeenkomsten van een dag. Deelnemers ontwikkelen niet alleen een stevig fundament in actuele kennis over onderwijskwaliteit in het gespecialiseerd onderwijs en het onderzoekskader van de onderwijsinspectie. Ze krijgen ook praktische handvatten om binnen hun organisatie strategisch te kunnen sturen op verbetering. “De leergang willen we blijven aanbieden, bijvoorbeeld elk jaar”, zegt Alain van de Haar. “Zo lang er behoefte aan is, natuurlijk. De lerende netwerken doen we in eerste instantie voor twee jaar. Maar als de vraag blijft bestaan, gaan we door.”
Inspectie als partner
De Sectorraad GO zet nog een aantal andere stappen om de kwaliteit van de sector (verder) te verbeteren. Zo is de Kwaliteitsnorm Speciaal Onderwijs (KSO) ontwikkeld, die scholen helpt bij het beschrijven, implementeren en borgen van het kwaliteitsbeleid in hun organisatie.
Alain noemt verder het contact met de onderwijsinspectie. “Wij hebben eens in de zes weken overleg met de inspectie. Daarin brengen we vooral de bijzondere positie van het speciaal onderwijs steeds onder de aandacht. Als er nieuwe wetgeving komt, bijvoorbeeld, hebben wij voor de implementatie vaak net wat meer tijd nodig dan het regulier onderwijs, omdat wij zelf het materiaal moeten ontwikkelen. We zien de inspectie in dit overleg overigens echt als partner, niet als tegenpartij.”
Allemaal een voldoende
Alle inspanningen moeten er uiteindelijk toe leiden dat de bestuurlijke kwaliteitszorg in het hele gespecialiseerde onderwijs op een hoger niveau komt. Alain van de Haar: “De ultieme ambitie is dat alle GO-besturen straks een voldoende halen. En dan het liefst zonder herkansing, dus zonder eerst een herstelopdracht.”
“Dat is een stevige ambitie, ja. Ik realiseer me natuurlijk dat we nooit een score van 100 procent zullen halen. Maar hoe dichterbij we komen, hoe mooier het is. We hebben een termijn van drie jaar afgesproken om dit heel intensief met elkaar te gaan doen. Na drie jaar gaan we evalueren om te zien wat er nodig is om volgende stappen te kunnen zetten.”
Degelijk, inhoudelijk, standvastig
Tot slot, even terug naar het heden. Hoe kijkt de directeur-bestuurder van de sectorraad terug op de samenwerking met B&T tot nu toe? “Ik zou hun inzet willen typeren met drie woorden: degelijk, inhoudelijk en standvastig. De betrokken adviseurs hebben verstand van onderwijskwaliteit en ze kennen onze sector goed. De onderzoeksuitkomst dat het GO op het thema bestuurlijke kwaliteitszorg niet minder presteert dan het regulier onderwijs, leidde best tot wat discussie met een aantal partijen. De onderzoekers stelden zich hierin stevig op en hielden vast aan de conclusie die ze hadden getrokken. Dat was prettig.”
Meer weten?
Ben je geïnteresseerd in de leergang Bestuurlijke kwaliteitszorg GO? Op de website van de sectorraad vind je meer informatie en het inschrijfformulier. Ook het onderzoeksrapport en een publieksversie ervan zijn daar te vinden. De handreiking bestuurlijke kwaliteitszorg in het gespecialiseerd onderwijs wordt mede op basis van de leergang uitgewerkt en is naar verwachting in het najaar van 2025 beschikbaar.