‘Het stellen van goede vragen kun je niet genoeg oefenen’

Olga de Bas is een ervaren onderwijsprofessional. Ze werkte onder meer als docent, conrector en rector in het voortgezet onderwijs. Afgelopen voorjaar volgde zij een opleiding voor startende toezichthouders: ‘Ik kan mijn rol als toezichthouder nu met meer zelfvertrouwen pakken.’

Na vele jaren voor de klas en als schoolleider is Olga de Bas sinds vorig jaar senior adviseur bij Hobéon, dat onderwijsorganisaties van het primair tot het hoger onderwijs adviseert over bijvoorbeeld kwaliteitszorg en kwaliteitscultuur. Een baan die haar veel brengt, maar toch zou Olga daarnaast graag wat dichterbij het onderwijs willen staan.

“Als rector heb je direct te maken met het onderwijs en met collega’s en leerlingen op school. Het voelt nog steeds fijn als ik op een school aan het werk ben, maar dat is meestal van korte duur. Als toezichthouder kan ik weer langdurig bij een onderwijsorganisatie betrokken zijn.” Afgelopen voorjaar nam Olga daarom deel aan de leergang voor startende toezichthouders van B&T.

Diverse groep

De leergang bestaat uit drie bijeenkomsten, waarin zowel theorie als praktijk aan bod kwamen. Olga: “Die combinatie vond ik bijzonder prettig. Het was ook een diverse groep, met ervaren en onervaren mensen, en met mensen uit het onderwijs maar ook mensen met een andere achtergrond. Juist dat maakte de bijeenkomsten heel waardevol. Je hoort andere perspectieven en bent echt van en met elkaar aan het leren. Daarnaast waren de trainers zelf ook ervaren als toezichthouder, waardoor ook zij praktijkervaringen konden delen.”

Andere rol

Omdat ze uit het onderwijs komt, was een deel van de theorie van de leergang Olga al bekend. “Toch was het fijn om zaken als het toezichtkader van de inspectie en de verschillende visies op toezichthouden de revue te laten passeren. In rollenspellen en gesprekken hebben we daarmee geoefend. Maar ook praktische dingen als een goede agenda opstellen zijn nuttig om te weten.”

De zachtere kant van governance, die in de leergang uitgebreid aan bod komt, kent Olga uit haar dagelijks werk. “Maar met het stellen van goede vragen kun je niet genoeg oefenen. En het was goed om dat te doen vanuit een andere rol en een ander perspectief.”

Irritant

Is toezichthouden voor Olga makkelijker omdat zij ervaring heeft als bestuurder, of juist ingewikkelder? “Ik denk dat het makkelijker is, maar ik moet me goed bewust zijn van het feit dat je als toezichthouder meekijkt, en sparringpartner bent als daarom wordt gevraagd. Je moet weten waar je verantwoordelijkheid als toezichthouder stopt en wat je aan de bestuurder moet laten. Het kan verleidelijk zijn om te zeggen hoe je iets zou doen, maar je kunt beter een vraag stellen waardoor de ander gaat nadenken. Ik weet maar al te goed dat het heel irritant is als een toezichthouder te dicht op de huid van een bestuurder gaat zitten.”

Focus

De leergang geeft startende toezichthouders een solide basis, vindt Olga: “Ik kan mijn rol als toezichthouder nu met meer zelfvertrouwen pakken. Ik weet net iets beter waar ik op moet letten. Het waren fijne bijeenkomsten waarin je verder kijkt dan wat je ook elders kunt lezen. Je bespreekt bijvoorbeeld hoe je de Code Goed Bestuur toepast in de praktijk en hoe je met elkaar omgaat als toezichthouder en bestuurder. Ik vond het gedeelte over boardroom dynamics daarom ook heel interessant.”

Een van de inzichten die Olga tijdens de bijeenkomsten opdeed, was dat het belangrijk is om een duidelijke focus aan te brengen in het toezicht en daar ook helder over te zijn: “Op basis van je focus ga je informatie verzamelen. Je kunt alles willen controleren, maar uiteindelijk draait het om hoe het in de praktijk gaat. Daarover moet je met de bestuurder het gesprek aangaan.”

In de praktijk brengen

Inmiddels heeft Olga een gesprek gehad voor een positie als toezichthouder. “Dat is niets geworden, want mijn profiel overlapte te veel met dat van andere toezichthouders. Maar ik ben ervan overtuigd dat er binnenkort iets leuks langskomt. Ik zou heel graag het geleerde in praktijk gaan brengen. Het zou een prachtige aanvulling zijn op mijn huidige werk. Het gaat me bovendien helpen als adviseur, omdat ik ook in mijn dagelijkse werk veel met bestuurders te maken heb en governancevraagstukken bespreek.”