Mag het ook anders?
Lessons learned: van docent naar adviseur
Het is augustus als alle collega’s van B&T bij elkaar komen in Lelystad voor de jaarlijkse Zomerschool. Vaak ook het moment dat nieuwe collega’s aanschuiven voor een eerste kennismaking. Op het programma staat een training proceskunde gevolgd door een slipcursus van de ANWB. Het is net na de koffie als ik mijn hand op steek en aan mijn nieuwe collega’s vraag of ik naar de wc mag? Ik zie dat men mij beduusd aankijkt. Het is direct duidelijk, deze vraag past hier niet. Van docent naar adviseur, dat zal nog wat worden.
Organisaties staan bol van ingeslepen patronen en gedragsregels. Wat hoort wel en wat past absoluut niet. Impliciet spreken mensen af hoe men zich dient te gedragen en worden de verwachtingen hieraan gelijk gesteld. Gedraag je je volgens de vaste patronen dan is het oké, al het andere is vreemd. In sommige gevallen wordt het zelfs als ‘fout’ beschouwd. Het gevolg is dat we ons continu aanpassen aan de norm, en voordat we het beseffen dat ook hartstikke normaal gaan vinden. Vragen of je mag plassen, dat kan dus echt niet!
Uit de pas
Is het verkeerd om je te conformeren? Moet je altijd weg blijven van bestaande patronen en het anders doen? En hoe doe je dat dan? Als docent heb ik mij hier in ieder geval altijd heftig tegen proberen te verzetten. Ik liet me niet leiden door vaste kaders. Die zijn er om te veranderen. Tegen leerlingen sprak ik niet over dingen die moeten, maar over leren als keuze. Het waren de woorden die ik koos die mij in mijn lessen een daarbuiten de ruimte boden om dingen anders te doen. Om uit de pas te lopen.
Vaste kaders
Onderwijsontwikkeling wordt op veel scholen belemmerd door de taal die men kiest, en door patronen en gedragsregels die tot waarheid zijn verheven. Er wordt niet van opgekeken als een leerkracht zegt dat iets moet van het bestuur, de inspectie en/of het ministerie en daaraan toevoegt dat hij of zij daar dus geen invloed op heeft. Het wordt vaak zelfs extra bevestigd door andere leerkrachten. Het is een voorbeeld van hoe het onderwijs zich laat leiden door vaste kaders en docenten zich niet meer afvragen welke rol zij hier zelf in hebben en hoe zij de situatie kunnen beïnvloeden.
Spannend
We gunnen onszelf te weinig de ruimte om af te wijken en het spannend te maken. Terwijl we juist het meest leren in situaties waarin het spannend wordt en bestaande gedragspatronen losgelaten moeten worden omdat ze niet meer functioneel zijn. We leren als we verder kijken dan hetgeen we weten en kennen. De overstap van docent naar adviseur bij B&T vroeg mij om binnen één zomer al mijn ingeslepen patronen en gedrag los te laten. Van een omgeving waarin situaties vaak zwart-wit werden benaderd, kon opeens van alles en waren meerdere waarheden mogelijk. Het ging opeens niet meer om wat ik weet, maar of ik de juiste vragen kan stellen. Even was alles anders. Heel even maar…