Onafhankelijk toezicht voor samenwerkingsverbanden in opmars
Steeds meer samenwerkingsverbanden passend onderwijs zijn op zoek naar leden voor een raad van toezicht. Hoewel een onafhankelijke raad van toezicht wettelijk (nog) niet verplicht is, dringt de inspectie daar wel op aan. Ellen Schiffeleers gaat binnenkort aan de slag als voorzitter van een nieuw op te richten raad van toezicht van het SWV PO Noord-Limburg.
De inspectie is steeds kritischer op de governance van samenwerkingsverbanden passend onderwijs, ziet Sascha Baggerman, senior adviseur bij B&T. “Zeker sinds de vorige minister van OCW een brief naar de Kamer stuurde waarin hij meldde dat hij overwoog een onafhankelijke raad van toezicht verplicht te stellen. Samenwerkingsverbanden krijgen daar ook opmerkingen over in hun inspectierapporten. Steeds vaker kiezen zij daarom nu voor het instellen van een raad van toezicht. De meeste hebben al een onafhankelijk voorzitter, maar de leden zijn vaak nog schoolbestuurders. Of in ieder geval een deel van hen.”
Sparringpartner
Ellen Schiffeleers werd onlangs aangesteld als voorzitter van de raad van toezicht van het SWV PO Noord-Limburg. Zij werkt als trainer en teamcoach op het gebied van leidinggeven en ook als interim-manager. In Zuid-Limburg is Ellen al 2,5 jaar werkzaam als onafhankelijk voorzitter van de Samenwerkingsverbanden Passend Onderwijs. “Daar werk ik in een one-tier-model”, verduidelijkt Ellen. “In een dergelijk model zijn de schoolbestuurders van de aangesloten besturen samen het bestuur van het samenwerkingsverband. Zij hebben dus twee verschillende petten op. Samen zijn zij werkgever van de voorzitter, die geen bestuurder is.”
Ellen is degene die binnen het bestuur let op de rolhygiëne. “Ik zet de anderen ertoe aan om toezicht op zichzelf te houden en let erop of zij wel met de juiste pet op spreken. Je kunt mij zien als de sparringpartner van de bestuurders en van de directeur.”
Op afstand
In Noord-Limburg is zij nu aangesteld als voorzitter van een nieuw op te richten raad van toezicht van het SWV PO Noord-Limburg. “De raad van toezicht is een echt onafhankelijk orgaan en tevens de werkgever van directeur-bestuurder, de enige bestuurder van het samenwerkingsverband. De schoolbestuurders vormen de leden- of gebruikersraad. De schoolbesturen hebben hier dus maar één pet op, namelijk die van schoolbestuurder.”
In deze rol staat ze veel meer op afstand van het primaire proces, zo verwacht ze. “Ik spreek de schoolbestuurders in principe een keer per jaar, verder verloopt het contact grotendeels via de directeur-bestuurder.” Die andere governancestructuur levert dus hele andere verhoudingen op: “Daar ben ik heel benieuwd naar. Ik ben met name nieuwsgierig of we het gezamenlijk belang van goed onderwijs voor elk kind goed voor ogen kunt blijven houden.”
Beweging
Ellen verwacht dat steeds meer samenwerkingsverbanden naar dit two-tier-model zullen bewegen. “Zeker nu de inspectie daar de voorkeur aan lijkt te geven. En qua governance is het absoluut zuiverder. De governance in de sector ontwikkelt zich duidelijk verder. Maar ik zie niet alleen maar voordelen. Bij one-tier zijn de lijnen kort en kun je snel schakelen. Je komt in ieder geval zo’n vier of vijf keer per jaar bij elkaar. Je kunt elkaar dan in de ogen kijken en ook lastige gesprekken face-to-face voeren. En we moeten denk ik met zijn allen ook oppassen voor te veel bureaucratisering.”
Netwerk
Het two-tier-model vergt meer mensen, en dus zullen de komende tijd meer toezichthouders worden geworven, vertelt Sascha Baggerman. Die zijn niet allemaal afkomstig uit het primair of voortgezet onderwijs: “We zien in onze wervingstrajecten veel geïnteresseerden uit het sociaal domein. Daar zijn we blij mee, want een samenwerkingsverband is een netwerkorganisatie. Het is belangrijk dat een toezichthouder begrijpt hoe een gemeentelijk sociaal domein werkt en hoe de relatie tussen zorg en onderwijs in de regio is.”
Ben jij geïnteresseerd in een functie als toezichthouder van een samenwerkingsverband passend onderwijs? Neem dan contact op met Sascha Baggerman.