Tevredenheidsonderzoek in het (voortgezet) speciaal onderwijs

Speciaal voor leerlingen met een laag abstractievermogen en taalbegrip

3 maart 2022 - Dirk Bosch, Martine Fuite, Marlou Visser - Tevredenheidsonderzoek

Scholen in het (voortgezet) speciaal onderwijs hebben ieder jaar tot 1 juli de tijd om de gegevens over leerlingtevredenheid en sociale veiligheid aan te leveren bij de inspectie. Voor leerlingen in het (V)SO heeft B&T de module Qschool (V)SO+ ontwikkeld. Met als nieuw onderdeel: een vragenlijst voor VSO-Arbeid.

Scholen willen uiteraard graag weten hoe tevreden hun leerlingen zijn en wat zij als sterke en minder sterke punten van de school en het onderwijs zien. Bovendien is het sinds 2015 verplicht de sociale veiligheid van leerlingen jaarlijks te monitoren met een gevalideerd en betrouwbaar instrument.

Om de tevredenheid van leerlingen te meten, zijn verschillende onderzoeksinstrumenten beschikbaar. Voor sommige leerlingen in het (V)SO is het echter niet mogelijk om de gangbare vragenlijsten te gebruiken. Bijvoorbeeld omdat hun taalbegrip en abstractievermogen niet voldoende ontwikkeld zijn om (ingewikkelde) stellingen over het onderwijs en de school te beantwoorden. Speciaal voor deze leerlingen is de onderzoeksmodule Qschool (V)SO+ ontwikkeld.

Efficiënt, valide en betrouwbaar

Met Qschool (V)SO+ is het mogelijk om de tevredenheid van bijvoorbeeld ZML-leerlingen over het onderwijs en de sfeer op school in kaart te brengen, evenals hun beleving van sociale veiligheid. Hiermee krijgen ZML-scholen de ervaringen van hun leerlingen op een efficiënte, valide en betrouwbare manier in beeld en kunnen zij bovendien voldoen aan de monitoringsverplichting in de wet sociale veiligheid.

Voor iedere leerling een vragenlijst op maat

De vragenlijsten binnen Qschool (V)SO + zijn digitaal af te nemen; vragen zijn eenvoudig geformuleerd en worden overzichtelijk in beeld gebracht. Daarnaast kun je, afhankelijk van de ondersteuningsbehoefte van een leerling, kiezen voor voorgelezen vragen of ondersteuning met pictogrammen. De antwoordmogelijkheden worden weergegeven als smileys en kruisjes/vinkjes.

Qschool (V)SO + biedt verschillende vragenlijsten voor allerlei responsgroepen en gevalideerde vragenlijsten voor het speciaal onderwijs en het voortgezet speciaal onderwijs. Deze lijsten bevragen de leerlingen op de volgende domeinen:

Het schoolklimaat
Het onderwijsproces
De sociale veiligheid

Om te bepalen welke vragenlijst geschikt is voor welke leerling, is een directe koppeling gemaakt met het Landelijk doelgroepenmodel van de Sectorraad GO.

Vragenlijsten voor VSO-Arbeid

Nieuw is dat er nu ook vragenlijsten zijn voor VSO-leerlingen die de uitstroombestemming Arbeid hebben. Deze lijsten zijn uitermate geschikt voor leerlingen in leerroute 4 en 5 van het voortgezet speciaal onderwijs met uitstroom naar arbeid. Voor deze doelgroep hebben we een extra set vragen ontwikkeld. Behalve over bovengenoemde domeinen worden er ook vragen gesteld over:

Uitstroom
Werknemersvaardigheden en sociale vaardigheden
Stage

Hierdoor ontstaat een rijker beeld van de tevredenheid van de leerlingen en kan de school gericht interventies hierop inzetten.

Landelijke benchmark

Doordat jaarlijks meer dan 150 scholen in het (voortgezet) speciaal onderwijs de vragenlijsten van Qschool (V)SO+ afnemen, is een landelijke benchmark beschikbaar. Hierdoor heeft iedere school de mogelijkheid de eigen resultaten te vergelijken met de gemiddelden binnen de sector.

Monitoring sociale veiligheid

Met de inzet van Qschool VSO+ Arbeid én Qschool VSO+ voldoen scholen aan de monitoringsplicht sociale veiligheid. Het is mogelijk om B&T de gegevens over sociale veiligheid te laten versturen naar de onderwijsinspectie. Dat gebeurt eens per jaar, voorafgaand aan het nieuwe schooljaar. Scholen hebben ieder jaar tot 1 juli de tijd om de gegevens over leerlingtevredenheid en sociale veiligheid aan te leveren bij de inspectie. Het is dus belangrijk om de vragenlijsten uiterlijk in juni af te nemen.

Breed kwaliteitsonderzoek

Binnen Qschool (V)SO+ zijn de vragenlijsten voor leerlingen inhoudelijk gekoppeld aan vragenlijsten voor andere responsgroepen. Als deze andere vragenlijsten ook worden ingezet, is het leerlingonderzoek dus een geïntegreerd onderdeel van een breed kwaliteitsonderzoek binnen de school. Zo zijn de resultaten van leerlingen direct te vergelijken met die van ouders, medewerkers en leidinggevenden. Op deze manier ontstaat 360° feedback op de school en worden verschillen in beleving tussen deze groepen zichtbaar.

De voordelen van Qschool (V)SO+ op een rij:

1. Een speciaal op maat gemaakte set gevalideerde vragen voor SO- en VSO-leerlingen.
2. De digitale afname wordt zowel auditief als visueel ondersteund.
3. Er is een externe benchmark met andere (V)SO-scholen in het land.
4. Het is mogelijk om de uitkomsten op het vlak van sociale veiligheid naar de onderwijsinspectie te laten sturen, waarmee u voldoet aan de jaarlijkse monitoringsplicht.