Visitaties en audits bij samenwerkingsverbanden
Veel scholen en besturen maken inmiddels gebruik van audits en visitaties om de kwaliteit van het onderwijs in beeld te brengen én te versterken. Beide reflectievormen zijn ook geschikt om binnen samenwerkingsverbanden aan de kwaliteit van de ondersteuning en het dekkend aanbod te werken. In dit artikel leggen we uit hoe, en presenteren we een denkkader dat helpt om te bepalen welke vorm in welke situatie het meest passend is.
Audits en visitaties zijn niet meer weg te denken uit het onderwijs en vormen bij steeds meer scholen en besturen een vast onderdeel van de kwaliteitszorgcyclus. Audits geven schoolleiders, hun teams en bestuurders een extern expertoordeel over de onderwijskwaliteit en bieden daarmee normerende risicobeperkende feedback. Met (collegiale) visitaties kijkt een groep geschoolde collega’s of externen mee met een eigen ontwikkelvraag van de school en geeft betekenisvolle ontwikkelingsgerichte feedback. (Lees hier meer over het verschil tussen audits en visitaties en de nieuwe tussenvorm: reviews.)
Steeds meer samen
Nu scholen en besturen elkaar binnen veel samenwerkingsverbanden steeds beter weten te vinden, is het tijd voor een volgende stap in de inhoudelijke samenwerking ten behoeve van het ondersteuningsaanbod in de regio. Hiervoor wordt ook binnen samenwerkingsverbanden steeds vaker gekeken hoe men een vorm van (normerende) reflectie kan toepassen. In onze ervaring is het werken met audits of visitaties binnen samenwerkingsverbanden een mooie manier om gezamenlijk aan de kwaliteit van de ondersteuning, het dekkend aanbod én aan de kwaliteitscultuur binnen het samenwerkingsverband te werken. Om op deze manier meer met en van elkaar te leren en samen te werken aan steeds inclusiever onderwijs. Een goed gesprek over de precieze vorm is daarbij een vereiste, want er zijn verschillende mogelijkheden.
Denkkader audits en visitaties passend onderwijs
Om binnen een samenwerkingsverband een beredeneerde keuze in de vorm te maken, hebben we onderstaand denkkader ontwikkeld. Een audit is iets anders dan een visitatie en afhankelijk van de doelstellingen en context is het ene of het ander zinvoller om te doen. Bij de kwaliteit van passend onderwijs in de regio gaat het bovendien om zowel het samenwerkingsverband (als netwerk en als bureau) als om de individuele scholen. Feedback op het samenwerkingsverband vraagt om een andere aanpak dan feedback op de ondersteuning binnen een school. Voor een succesvolle en waardevolle ervaring is het belangrijk het vooraf eens te worden over de organisatievorm. Waar is het ons precies om te doen? En welke manier van feedback past hier het beste bij? Onduidelijkheid over de (achterliggende) doelstellingen leiden als het over audits en visitaties gaat snel tot verkeerde verwachtingen en deze ruis gaat ten koste van de (ervaren) meerwaarde.
Hieronder werken we de verschillende vormen uit.
Audit samenwerkingsverband
Bij een audit op het niveau van het samenwerkingsverband gaat het om risicobeperkende normerende feedback. Hierbij wordt gekeken in hoeverre het samenwerkingsverband (het netwerk en het bureau) voldoet aan de eisen uit het waarderingskader voor het toezicht op de samenwerkingsverbanden (te vinden in de onderzoekskaders van de sectoren PO, VO en (V)SO). De audit kan plaatsvinden in voorbereiding op een inspectiebezoek of juist in vervolg hierop, bijvoorbeeld na een negatief oordeel van de inspectie en een hersteltraject. De aanbevelingen van deze audit zullen onder andere ingaan op de inrichting van kwaliteitszorg en de manier waarop de inspectie naar samenwerkingsverbanden kijkt.
Bestuurlijke visitatie samenwerkingsverband
Bij een visitatie van een samenwerkingsverband denkt een aantal leidinggevenden (of medewerkers) van samenwerkingsverbanden mee met een specifieke ontwikkelvraag van een ander samenwerkingsverband. Dit valt te vergelijken met de bestuurlijke visitaties waar steeds meer besturen aan deelnemen; een groepje bestuurders kijkt een dag mee met een bestuurder en voorziet hem of haar op basis hiervan van feedback. De opbrengst is feedback op de vooraf geformuleerde ontwikkelvraag.
Audit ondersteuningsstructuur school(locatie)
Bij deze audit wordt een school of een groep scholen beoordeeld op de ondersteuningsstructuur, aan de hand van de afgesproken norm voor basisondersteuning en het schoolondersteuningsprofiel. In hoeverre wordt dit waargemaakt? Wat kan of moet beter? Wat zijn handelingsadviezen?
Visitatie ondersteuningsstructuur school(locatie)
De opbrengst van een visitatie op schoolniveau is ontwikkelingsgerichte feedback op een door de school geformuleerde ontwikkelvraag. Bij een visitatie denkt een vooraf getrainde groep collega’s van andere scholen (leerkrachten/docenten, schoolleiders, ondersteuningscoördinatoren, begeleiders passend onderwijs) mee met de school en geven zij handelingsadviezen.
Andere voordelen van het werken met audits en visitaties
Het mooie aan deze vormen van reflectie is dat het – naast de feedback voor het samenwerkingsverband en/of de school – allerlei andere voordelen biedt. Een van de belangrijkste is de meerwaarde voor de deelnemende auditoren of visitatoren. Want een audit of visitatie is meer dan een kijkje in de keuken. Het vraagt veel van deelnemers in het team om met een open en waardevrije blik naar een (voor hen vaak bekende) school te kijken en effectieve feedback te geven. Hoe stel je je open, voorafgaand in de voorbereiding en tijdens de dag zelf? Hoe stel je nieuwsgierige, waardevrije vragen? Hoe verwoord je de handelingsadviezen zo dat deze goed landen bij de ontvanger?
Deelname aan een visitatie- of auditteam is bij uitstek geschikt voor medewerkers (leerkrachten/docenten/ondersteuningscoördinatoren/begeleiders passend onderwijs) die toe zijn aan een volgende stap in hun loopbaan. Ze kunnen zich professioneel ontwikkelen en het biedt ze nieuwe contacten en vaak ook nieuwe inzichten en inspiratie. Werken aan deze vaardigheden en de persoonlijke effectiviteit draagt bovendien bij aan de interne kwaliteitscultuur van het samenwerkingsverband. Het persoonlijke kwaliteitsbewustzijn neemt toe door deelname aan een audit- of visitatieteam. Dit draagt vervolgens bij aan de kwaliteitscultuur van de organisatie doordat de auditor/visitator zijn/haar ervaringen en inzichten weer meeneemt naar de eigen school. Ook draagt het bij aan de verbinding tussen scholen en de netwerken van collega’s, die elkaar op een andere manier leren kennen, tijdens de audit of visitatie.
Duurzaam versterken
B&T heeft jarenlange ervaring in het samen met onze opdrachtgevers ontwerpen van systemen voor reflectie binnen het onderwijs, het trainen van auditoren en visitatoren en (de begeleiding van) de uitvoering van audits, reviews en visitaties. Daarnaast bieden wij samenwerkingsverbanden, besturen en scholen begeleiding bij de verdere ontwikkeling van passend onderwijs en zijn wij bekend met alle dillema’s die zich hierbij voordoen.
B&T richt zich op duurzame versterking van onderwijsorganisaties en de mensen die er werken. Dit betekent dat wij onze opdrachtgevers toerusten om hun eigen ambities (nog) beter te realiseren, zonder hen daarbij afhankelijk te maken van externe begeleiding. Voor audits en visitaties betekent dit dat we een systeem ontwerpen dat op termijn geheel zelfstandig kan worden uitgevoerd en waarin de ervaren meerwaarde voor scholen en samenwerkingsverbanden opweegt tegen de gevraagde tijdsinvestering. We trainen, begeleiden en coachen betrokkenen zodat zij goed voorbereid op pad gaan en hun rol zelfverzekerd en effectief kunnen invullen.
Verder in gesprek?
Benieuwd welke vorm van reflectie goed bij uw samenwerkingsverband past en wat er nodig is om dit duurzaam in te richten? Neem gerust contact met ons op en wij denken graag met u mee.